Stemmen met wereldwijde impact

Wegwerpfashion blijft ons land binnenstromen, de stikstofcrisis legt onze bouw stil en de energiearmoede stijgt, maar de Nederlandse politiek is aan het navelstaren. Terwijl dit problemen zijn die we als Nederland nooit in ons eentje kunnen oplossen. Want de kleding die we dragen, het eten dat op ons bord ligt, de elektriciteit die uit ons stopcontact komt: allemaal geproduceerd in wereldwijde handels- en productieketens. Met verstrekkende gevolgen, zowel in ons eigen land als ver, ver daarbuiten. Het zou naïef zijn om te denken dat we die problemen kunnen oplossen met alleen binnenlands beleid. En andersom: we ontlopen onze verantwoordelijkheid als we blijven hangen in de gedachte dat Nederland slechts een bescheiden rolletje speelt op het wereldtoneel. De recentste statistieken laten zien dat Nederland wereldwijd de vierde exporteur en de zevende importeur is van producten. Met de verkiezingen in het vooruitzicht, is het tijd om ook buiten ons kikkerlandje te kijken. Want het is ook in ons belang om te stemmen met wereldwijde impact.

De politiek is met die wereldwijde impact tot nu toe nog niet erg bezig. Voorbeelden te over: klimaatbeleid richting bedrijven focust vooral, of zelfs alleen maar op de uitstoot binnen Nederland, terwijl tot 95% van hun klimaatschadelijke uitstoot buiten Nederland plaatsvindt. En terwijl we miljarden dreigen te moeten gaan bezuinigen op zorg en onderwijs, armoede toeneemt en bestaanszekerheid afbrokkelt, kunnen multinationals met een hele rits door ons land gefaciliteerde constructies voorkomen dat ze belasting moeten betalen. Nederland, maar ook en vooral heel veel landen in het mondiale Zuiden, lopen zo miljarden aan belastinginkomsten mis. Nog een voorbeeld: Nederland duwt met de ene hand de groene energietransitie in eigen land voort maar stimuleert met de andere hand via exportondersteuning en miljarden aan subsidies Nederlandse investeringen in fossiele projecten elders.

En de stikstofcrisis alleen een nationaal probleem? Die crisis wordt het meest veroorzaakt door ons intensieve landbouwmodel dat leunt op overmatig gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Dat model hebben we met succes geëxporteerd naar landen zoals Brazilië. Waar inmiddels gigantische stukken regenwoud worden ontbost, om soja te produceren die wij – tegen 0% importtarief! – invoeren, en vervolgens gebruiken als veevoer. In 2022 was de Nederlandse soja-import uit Brazilië maar liefst 1,9 miljard euro waard. Ook in kleding is nog een wereld te winnen. Nederland heeft terecht kritiek op mensenrechtenschendingen in landen over heel de wereld, maar kledingmerken produceren nog altijd hun wegwerpfashion tegen hongerlonen in onveilige fabrieken. Tot op de dag van vandaag kun je niet helemaal zien of je kleding echt eerlijk, veilig en duurzaam is geproduceerd.

Het kan anders. Het kabinet heeft bijvoorbeeld twee jaar geleden onder maatschappelijke druk besloten niet langer de risico’s af te dekken van Nederlandse bedrijven die in het buitenland in fossiele-energieprojecten stappen. De minister voor Klimaat en Energie besloot uit het Energiehandvestverdrag te stappen. Overheden van landen die zijn aangesloten bij dit verdrag kunnen nu de transitie naar duurzame energie vormgeven zonder het reële risico te lopen op mega-claims van bedrijven die hun potentiële winsten uit fossiele projecten zien verdampen. De recente initiatiefwet van een aantal partijen over internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen dwingt kledingbedrijven de arbeiders in hun toeleveringsketens onder menswaardige omstandigheden te laten werken. De Europese anti-ontbossingswet – ook door Nederland ondersteund – zal de Amazone en haar bewoners beschermen tegen nog meer grootschalige sojaplantages. Een aantal bewindvoerders heeft toegezegd om goed te kijken naar de internationale impact van toekomstig landbouwbeleid. Ook liggen er tal van ideeën klaar voor een eerlijker belastingsysteem en een deel van de politieke partijen heeft die opgenomen in hun programma’s. Allemaal hoopvolle besluiten, wij kunnen niet wachten tot ze allemaal worden uitgevoerd.

Initiatieven en plannen zijn er, en dat is hard nodig. Nederland is geen afgesloten ecosysteem onder een glazen bol. Wat wij doen heeft invloed op de rest van de wereld en andersom, we zijn er onlosmakelijk mee verbonden. Nederlandse politieke partijen kunnen met hun beleidsvoorstellen actief bijdragen aan problemen in eigen land en wereldwijd, dus óók aan de oplossingen. Ook wij, als kiezers, kunnen bijdragen aan die oplossingen, door te stemmen op partijen die verder kijken dan hun navel – die zien hoe ons eigen land en de wereld baat hebben bij zorgvuldig Nederlands buitenlandbeleid.

Karine Godthelp, coördinator van de Fair, Green & Global Alliantie, en de directeuren van ActionAid, Both ENDS, Clean Clothes Campaign, IT for Change, Milieudefensie, Samdhana Institute, SOMO en Transnational Institute