Stem in 2015 weer eens lekker traditioneel

In het afgelopen decennium zijn de grenzen van de polder opgezocht. Het CDA werd een ‘conservatieve partij’ (Hans Hillen), de PvdA wilde de ‘ideologische veren’ terug (Wouter Bos) en populistische partijen als de PVV en de SP werden groter dan de sociaaldemocraten en christendemocraten bij elkaar. Die laatsten waren in 1963 nog goed voor 76 zetels; in de recente peilingen houden ze er nog 13 over. De sociaaldemocraten behaalden in 1977 nog 53 zetels – nu staan ze op 18. De twee traditionele regeringspartijen hebben samen minder dan de helft van het benodigde aantal zetels om te kunnen regeren.

Wat dat betreft is het ‘radicale midden’ een goed gekozen term. Het is inmiddels radicaal om de middelmaat te zoeken, radicaal om een beetje aan te modderen, radicaal om te nuanceren. Natuurlijk, de CDA-rapporten staan weer vol vage praat zoals alleen sympathieke domineeskinderen het kunnen formuleren. Maar de plannen voor een vlaktaks en een extra milieubelasting zijn weer zo concreet dat de zure columnisten van schrik niet weten wat ze er mee aanmoeten.

De passage over hoe de hypotheekrenteaftrek zou moeten worden hervormd mag dan zijn geschrapt, het pleit wel voor het CDA dat het bereid is om terug te komen op een eerder breekpunt –in het landsbelang natuurlijk. Net als dat het voor de sociaaldemocraten pleit dat ze al maanden het kabinet in het zadel houden door steun op het cruciale eurodossier. Partijpolitiek is leuk, maar als het om de stabiliteit van de eurozone gaat, dan nemen fatsoenlijke partijen hun verantwoordelijkheid.

‘Kiezen en verbinden’ en ‘de boel bij elkaar houden’ behoren tegenwoordig tot het type slogan waar we spontaan onpasselijk van worden. Zonder deze slogans kunnen we ook wel, maar zonder de achterliggende mentaliteit niet. Dat geldt niet alleen voor het CDA. De term het ‘radicale midden’ wordt al jaren gebezigd door D’66, een partij die in ruil voor haar laatste kroonjuwelen nog met de duivel zelf zou willen regeren. Maar ook in een PvdA conceptvisie uit 2000 werd over het ‘radicale midden’ gesproken. Er voor durven staan dat je oplossingen ideologisch gezien niet altijd even zuiver zijn. En dat je het ook niet leuk vindt om altijd maar compromissen te moeten sluiten. Maar dat je wel graag wilt uitleggen waarom je het toch doet. Zo’n mentaliteit is in de huidige, door populisme en opportunisme getergde politiek niet minder dan extreem radicaal.

Een tijd lang was alleen het CDA een echte middenpartij, omdat het als enige met iedereen wilde regeren. Misschien dat de SP en de VVD de nieuwe vaste regeringspartijen worden. De SP beweegt al richting het midden – Roemer heeft aangegeven dat hij graag met Rutte zou samenwerken. Maar Rutte liet zijn links-liberale idealen kort geleden varen en wees Roemer, volstrekt prematuur, de deur. Zolang de fatsoenlijke middenpartijen niet wederopstaan ben ik bang dat de VVD het houdt bij de ‘ware’ vertegenwoordigers van Henk en Ingrid.

Verantwoordelijk regeren in de eenentwintigste eeuw doe je met iedereen die zetels heeft. Met één uitzondering dan: een partij die walgt van het compromis is de antithese van het radicale midden. Samenwerken met de PVV versterkt het midden niet, maar ondermijnt het. Dat de PVV zowel het CDA als de VVD heeft geperverteerd is na de briefjes van Bleker, de nota’s van Donner en de U-bocht van Rutte wel duidelijk. De strategie-Verhagen, vissen in de troebele vijver van het rechtse ressentiment, is hopeloos mislukt.

Na de presentatie  van ‘Kiezen en Verbinden’ haastte Ruth Peetoom zich te verzekeren dat de nieuwe visie het kabinet niet in de weg staat. Maar wat voegt de nieuwe visie dan nog toe? ‘Inspiratie’ zei De Geus, alsof hij zojuist een preek had voorgedragen op de oude kansel van Peetoom. Iedere trouwe kerkganger weet dat samenbindende taal een gemeente goed doet. Maar het radicale midden heeft ook radicale taal nodig. Op radicale wijze de middelmaat, het compromis en de nuance verdedigen: dat is de politieke missie van de toekomst.

Hans Spekman heeft ook wel iets weg van een dominee, maar dan eerder van dominee Gremdaat, die inmiddels vaste gast is bij De Wereld Draait Door. De truien van Gremdaat doen niet onder voor die van Spekman en ook hij grossiert in vaag moralisme. Het enige verschil is dat Gremdaat een komiek is en Spekman het echt meent. Dat je verkozen wordt op een punt als ‘het partijkantoor moet de grachtengordel uit’ doet vermoeden dat je bij de SP hebt stage gelopen. Het is geen onaardig idee, maar met het radicale midden heeft het weinig van doen.

De PvdA doet er goed aan om in de voetsporen van het CDA te treden en op korte termijn met een aantal onorthodox concrete plannen te komen. Plannen die niet over de vorm (kantoren en verkiezingen), maar over de inhoud gaan. Het is de hoogste tijd voor een bedevaart naar het radicale midden. Misschien dat de vrome sociaal- en christendemocraten elkaar tegenkomen op het Binnenhof. Dan kunnen ze dat treurige gedoe ten tijde van Balkenende IV achter zich laten. Ondertussen hoeven wij ons slechts te realiseren dat een samenleving de politiek krijgt die ze verdient. Stem dus weer eens ouderwets traditioneel op 13 mei 2015, of eerder nog, mocht dit onzalige kabinet de eindstreep niet halen.