Stel een algemene maximumprijs per kWh en kuub in
Met de huidige inflatie komen steeds meer mensen in de knel te zitten. Gemiddeld gaat het nu al om een inflatie van ruim 9,3% ten opzichte van 2021 en dat is als er de rest van dit jaar geen prijzen meer omhooggaan. Daar komt dan nog 2,7% bij die de kosten van het levensonderhoud nu al hoger zijn dan het gemiddelde van 2022. In dat licht gezien is het voorlopige akkoord tussen de bonden en de NS nog niet eens een dekking van de inflatie. De medewerkers van de spoorwegen krijgen in twee stappen (5% en 3,45%) 8,6% meer dan nu per 1 januari 2023. Op datzelfde moment kost hun leven ze in elk geval 12,3% meer dan in 2021 conform de CPI-index van het CBS. Je zou dat ook een structurele achteruitgang van 3,3% in hun levensonderhoud kunnen noemen. Volgens de uitleg in het AD van de inflatiereparatie is die in elk geval niet bedoeld om bovenstaande achteruitgang op te vangen, ze worden alleen gecompenseerd als er nog meer dan de huidige en de nog door het CPB verwachte inflatie komt. De twee eenmalige uitkeringen van 1000 euro lijken me ook niet genoeg om de inflatie op te vangen die de werknemer tot nu toe heeft gedragen. Ik ben dus benieuwd wat de leden gaan stemmen.
De NS lost het probleem van de werknemers gemiddeld genomen dus niet op. Wellicht doet het kabinet met Prinsjesdag nog een duit in het zakje. Maar zolang we alleen naar dit soort gemiddeldes blijven kijken zien we grote problemen over het hoofd. Het gemiddelde gaat niet op voor mensen die een energiecontract hebben moeten afsluiten tegen de huidige tarieven. Die moeten het doen met energieleveranciers die ze er eigenlijk niet bij willen hebben en dus de huidige dagtarieven laten betalen. Dat is zo’n 4 keer meer dan het tarief in 2021 dat de mensen met vastgezette tarieven nog steeds hebben. Dit terwijl bestaande klanten met een variabel tarief zo’n tweederde van de prijs voor nieuwe klanten voorgeschoteld krijgen, nog altijd ruim 2,5 keer hun oude prijs. Die bestaande klant mag blijkbaar nog gedeeltelijk meegenieten van de door de energieleverancier vastgezette prijzen met hun gas- en elektraleveranciers.
Als er een functionerende energiemarkt zou zijn geweest zou er geen onderscheid gemaakt worden tussen variabele contracten voor nieuwe klanten en variabele contracten voor bestaande klanten. Dan zouden beide groepen kunnen profiteren van de langlopende contracten. Door dit dubieuze onderscheid is er geen concurrentie meer tussen leveranciers en is de concurrent altijd duurder dan het bestaande variabele contract. Er zit voor iedereen niets anders op dan te blijven zitten en de tarieven te slikken.
Dit is helaas niet het enige onderscheid dat maakt dat de ene beter af is dan de ander. De een woont in een nieuwbouwhuis waar met zonnepanelen het hele jaarverbruik inclusief de warmtepomp wordt opgewekt. De ander woont in een huis met enkel glas en slechte isolatie waar de gasgestookte CV-ketel overuren draait. Dat was in 2021 al het verschil tussen 0 euro en zo’n 200 euro per maand.
Een huishouden in een slecht geïsoleerde woning met gedwongen een nieuwe leverancier zal dus van 200 euro per maand in 2021 stijgen naar 800 euro per maand eind 2022. Vergelijk dat met huishoudens in een goed geïsoleerde woning die zijn overgegaan op een variabel contract. Die zien hun energiekosten van 50 naar 125 euro per maand gaan. Bedenk je dan dat die stijging van 600 euro per maand juist zal voorkomen bij huishoudens met een laag of modaal inkomen, die geen recht hebben op de 1300 euro per jaar van het kabinet en die ook geen ruimte hebben om ergens 600 euro op te besparen. Een modaal inkomen betekent 38.000 euro bruto per jaar. Als we hen compenseren voor de gehele inflatie van 12,3% dan krijgen ze 389,50 bruto/ 200 netto extra per maand. Dus ze moeten nog altijd ergens 400 euro op bezuinigen om de bestaande rekeningen te betalen. De modale huishoudens in een goed geïsoleerde woning komen met deze netto 200 euro waarschijnlijk extra goed weg. Iedereen compenseren voor een probleem dat niet iedereen heeft is dus geen goed idee. De problemen komen onevenredig neer bij mensen met een laag inkomen en een huurhuis.
Het lijkt mij verstandiger om een algemene maximumprijs per kWh en m3 in te stellen. Dit hoeft niet de prijs van 2021 te zijn, zolang de lage inkomens ook anders gecompenseerd worden voor deze achteruitgang. Dekking kan gevonden worden in een toevalsbelasting bij energieproducenten en een algemene verhoging van de winstbelastingen. Een iets hogere energieprijs kan mensen stimuleren te isoleren en een warmtepomp en zonnepanelen te nemen. Maar kijk dan ook naar een regel om die stimulans te laten komen bij de mensen die daadwerkelijk invloed hebben op isolatie en andere investeringen. Werk ook aan een korting op de huur voor woning zonder energie A-label. Zo wordt iedereen op gelijke manier gecompenseerd voor hun huidige probleem met de energieprijzen en gestimuleerd naar een energiezuinige woning. Vasthouden aan iedereen “gemiddeld” net niet compenseren zal vele huishoudens in Nederland de schulden injagen.