Stand en stemming van het land vóór de persconferentie

Zomaar wat berichten uit het nieuws van donderdagochtend: de opkomst van de raadsverkiezingen in vier fusiegemeentes was minimaal. In Purmerend bleef die zelfs beperkt tot een kleine 32,5%. In Purra gaat men zijn eigen weg en keert de overheid de rug toe. De Gemeente Waard en Dijk kende een bijna even slechte opkomst. Ook daar trekken burgers kennelijk hun eigen plan. In Maashorst en Land van Cuijk (Noord-Brabant) verscheen net niet de helft van de kiesgerechtigden aan de stembus. Dat is ook niet direct een legitimering van het lokaal gezag.

Leon van den Toorn, voorzitter van de Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose (VALT) benadrukt dat gevaccineerden weinig kans lopen met Covid in het ziekenhuis terecht te komen tenzij een onderliggend lijden hun weerstand zwaar heeft aangetast. Zij zijn gemiddeld twintig jaar ouder dan de ongevaccineerden die in het ziekenhuis belanden.

Bouwend Nederland presenteerde al op 25 mei een plan om tot een aanzienlijke stikstofreductie te komen. Dat plan is opgesteld in samenwerking met boerenorganisatie LTO-Nederland, VNO/NCW, MKB Nederland, Natuur en Milieu en Natuurmonumenten. Neemt de regering het over, dan kan in ieder geval een aantal lamgelegde bouwprojecten van start gaan ook al is het maar een begin. Bij overheid of kabinet leidde dit tot geen enkele reactie. Het zou op de formatietafel thuishoren maar of het daar ook terecht is gekomen, blijft gezien de radiostilte onduidelijk. In 2022 kan daarom niets tegen de woningnood worden gedaan.

De prijsverhogingen en de aanwakkerende inflatie hebben de groei van de koopkracht al bijna teniet gedaan. In 2022 zal die dalen. Dat zullen vooral de mensen met een smalle beurs merken. De stijgende energieprijzen zijn debet aan het feit dat een groeiend aantal mensen nu al uit geldgebrek thuis kou lijdt.

De slachtoffers van het toeslagenschandaal wachten nog steeds op recht. De bewoners van het Groningse dorpje Krewerd stichtten een coöperatie om zelf de aardbevingsschade te herstellen. Zij ondervonden van de Landelijk Coördinator Groningen consequent alle tegenwerking die maar mogelijk was. Nu geeft Tom Roggema,de voorzitter van de coöperatie, de strijd op. Voor wie wacht op een operatie of chemotherapie, is een persoonlijke code zwart definitief begonnen. Zij worden dezer dagen massaal afgebeld.

De crisis in de jeugdzorg woedt voort, zo blijkt bijvoorbeeld uit de situatie in Eindhoven.

In het veel bespotte België werden al 1 miljoen boosters geplaatst. In Nederland is men nog nauwelijks begonnen met de derde prik en wordt er gesteggeld over wie voorrang verdient.

De afgelopen twee jaar is niets gedaan om de gezondheidszorg robuuster te maken en beter bestand tegen een epidemie. Integendeel, ze staat er nu slechter voor dan bij het begin van de crisis. Aan de materiële en immateriële grieven van het verplegend personeel is niet of nauwelijks tegemoet gekomen zodat het nu stemt met de voeten.

Dit is het Nederland dat Mark Rutte vrijdagavond om 7 uur op slot draait. Het loopt dan ook storm op de winkels. De mensen doen massaal kerst- en sinterklaasinkopen voor het te laat is. De kappers kunnen de klandizie niet aan. De premier kreeg het advies om zijn persconferentie te beginnen met een ruimhartig en nadrukkelijk excuus voor het beleid tot nog toe. Het is de vraag of dit zal helpen. Zijn verontschuldigingen heeft de premier wel vaker aangeboden. Het “sorry” ligt hem in de mond bestorven. En anders is er altijd nog zijn falend geheugen.

Winkeliers en horeca-ondernemers zijn als de dood voor de gevolgen van wat tegenwoordig heet lockdown-achtige maatregelen. De Nieuws BV van Radio 1 liet een dame aan het woord die maandag met geleend geld de salarissen en de belastingaanslag moet betalen. Zij hoopt op een totale lockdown omdat zij bang is dat bij een gedeeltelijke sluiting er zo weinig ondersteuning komt dat zij de tent moet sluiten.

Er zal gegarandeerd een steunprogramma komen dat getroffen ondernemingen net boven water houdt. Ondertussen ligt er onder de getroffen bedrijfstakken wel een bom, volgeladen met particuliere schulden. Er is nog weinig of niets gedaan om deze te demonteren.

Het publiek stelt vast dat ondanks de ongekende crisis de onderhandelingen over de vorming van een nieuw kabinet zich eindeloos blijven voortslepen. Aan die zeer geheime tafel speelt Mark Rutte een hoofdrol. Het is een onvoorstelbaar schandaal dat de coalitiepartners geen spoed betrachten oog in oog met de ramp die ons land treft. Of zij beschouwen hun huidige aanpak als “spoed”, wat het allemaal nog erger maakt. Dit  terwijl in Duitsland drie behoorlijk ongelijksoortige partijen binnen twee maanden een regeerakkoord in elkaar timmerden van 175 pagina’s. Er is geen enkel excuus voor het vaderlandse gedraal en dit geouweteringhoer achter de schermen.

Zeker als je de vergelijking met Duitsland trekt, moet toch de conclusie luiden dat deze politieke generatie de teugels van het land niet meer kan worden toevertrouwd. Er zijn nieuwe mensen nodig die wel van wanten weten en los staan van de giftige bedrijfscultuur die zich op het Binnenhof heeft gevormd. Wellicht is het zelfs tijd voor wat ze heel lang geleden in Engeland noemden een cabinet of all the talents, een regering op een zo breed mogelijke basis van onpolitieke politici, waarin ik persoonlijk graag de burgemeesters Bruls, Van Zanen, Aboutaleb en Halsema zou zien figureren, alsmede Marcel Levi van het NWO, Louise Fresco van Wageningen Universiteit, Arnoud Boot van de Universiteit van Amsterdam, Peter Boelhouwer van de TU Delft, Micha de Winter van de Universiteit Utrecht en Pieter Omtzigt (of Renske Leijten).

Deze regering pakt een beperkt aantal knelpunten aan: de coronacrisis, de wooncrisis, de crisis in de jeugdzorg, het toeslagenschandaal en de Groninger aardbevingsproblematiek.

Toch zal Rutte er vrijdagavond weer mee weg komen. De grote meerderheid van de bevolking neemt vooralsnog genoegen met de maatregelen van de regering. Niet omdat ze nog vertrouwen hebben in Rutte, zijn kabinet of de overheid in het algemeen – zie de bijna mislukte raadsverkiezingen in die vier fusiegemeentes – maar omdat ze vanuit hun persoonlijke overtuiging  bereid zijn offers te brengen voor de slachtoffers van de coronacrisis, de velen aan wie nu medische zorg wordt ontzegd, de gevaccineerden die vanwege onderliggend lijden of bijzondere problemen met hun weerstand op de IC terecht komen.

Eén ding blijft als een paal boven water staan: alle Nederlanders zien zich de komende weken ernstig in hun bewegingsvrijheid beperkt omdat een minderheid van de bevolking het verdomt zich te laten vaccineren. Weigeraars mogen een beroep doen op de integriteit van hun lichaam maar feit is dat ze die integriteit bij anderen in gevaar brengen door de verspreiding van het coronavirus. Een oud democratisch principe is: “Jouw vrijheid houdt op waar die van een ander wordt aangetast”.

Daarom zijn de lockdownachtige maatregelen alleen acceptabel als ze gepaard gaan met een massale vaccinatiecampagne waarbij alle media worden ingezet om mensen naar het prikstation te krijgen, het liefst in hun eigen buurt bij huisartsen of op het kantoor van instanties of personen die het vertrouwen van de wijkbewoners genieten. De boosterprik moet zo snel en zo massaal mogelijk worden gegeven, zoals ook de Gezondheidsraad adviseert. De afgelopen dagen is steeds beweerd dat alle taboes verdwenen zijn en alle opties open staan: daar hoort bij te lang aanhouden van deze crisis een vaccinatieplicht bij. Je kunt andermans vrijheid niet eindeloos blijven beperken.