Staatscommissie: discriminatie door overheid ‘structureel’, kabinet discrimineert zelf

Discriminatie van burgers door de Nederlandse overheid is geen incident, maar een “structureel” probleem. Dat is de conclusie van de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme dat maandag advies uitbracht aan het kabinet. Daar is nog flink wat werk te verzetten, want ook kabinetsleden maken zich schuldig aan discriminerende uitspraken. Dat zegt commissievoorzitter Joyce Sylvester in een gesprek met NRC.

Ze noemt minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting, BBB) en de staatssecretarissen Jurgen Nobel (Integratie, VVD) en Chris Jansen (Infrastructuur en Waterstaat, PVV) bij naam. Keijzer zei over asielmigranten uit overwegend islamitische landen dat „jodenhaat daar bijna onderdeel is van de cultuur”. Jansen verdedigde de uitspraak van zijn partijleider Geert Wilders, dat hij „minder Marokkanen” in Nederland wilde „regelen”. En Nobel stelde dat „een heel groot deel van de islamitische jongeren” de Nederlandse „normen en waarden niet onderschrijft”. Sylvester vindt het kwalijk dat het kabinet „ontkent dat zulke opmerkingen discriminerend zijn”. Door dit soort uitspraken niet terug te nemen, zegt ze, „laat je zien dat het heel gewoon is om zulke dingen te zeggen”.

Volgens Sylvester is er in Nederland “een breder patroon van discriminatie” door de overheid te zien. Dat kwam duidelijk naar voren in het toeslagenschandaal waar Nederlanders met een dubbele nationaliteit of “niet-Nederlandse” achternaam onevenredig hard werden aangepakt. Ook DUO, verantwoordelijk voor studiebeurzen, hanteerde jarenlang een discriminerend fraudebeleid waarbij vooral mbo-studenten en studenten met een migratieachtergrond op de korrel werden genomen.

De commissievoorzitter waarschuwt dat de discriminerende uitspraken van kabinetsleden – behalve Nobel, Jansen en Keijzer zijn ook Faber, Agema en Klever (allen PVV) berucht – het moeilijker maken voor ambtenaren en de samenleving om serieus met dit onderwerp aan de slag te gaan: “Door dit soort uitspraken kunnen zij gaan denken dat discriminatie niet zo erg wordt gevonden, dat het erbij hoort.” Dat ook het gros van de Kamerleden niet of nauwelijks ingrijpt bij discriminerende opmerkingen vanuit het kabinet verergert het probleem.

De commissie pleit voor een structurele aanpak tegen discriminatie en racisme. Sylvester wijst erop dat vorige kabinetten geïnvesteerd hebben in het verbeteren van het contact tussen overheid en burger, maar dat het onderwerp discriminatie niet in die plannen voorkomt.

Dat het huidige kabinet daar wel mee aan de slag gaat, lijkt ijdele hoop. De grootste partij binnen de coalitie is immers de PVV, waar racisme en discriminatie als een bruine draad door elk programmapunt. Van de VVD en PVV-laaf BBB valt op dit gebied eveneens iets te verwachten. De laatste partij in de coalitie, NSC, heeft al laten zien dat binnen het extreemrechtse kabinet niets te ver gaat om de samenwerking te verbreken.