Sta Abdelkader Benali niet toe om zichzelf te laten cancellen

Benali en Baudet. Schrijver en politicus. Allebei in het nieuws wegens (vermeend) antisemitisme. De een – van Marokkaanse origine – maakte meer dan tien jaar geleden in een bar een grap en werd daarvoor afgelopen week in de publieke slangenkuil gegooid. De ander – ‘boreaal’ – heeft politieke invloed, lunchte en dineerde met notoire racisten en antisemieten en werd tot voor kort gedoogd of zelfs geknuffeld. Een deel van onze samenleving meet schaamteloos met twee maten en legt daarmee bloot, hoe groot het probleem van antisemitisme en discriminatie nog is.

Dit jaar zou schrijver Abdelkader Benali tijdens de herdenking op 4 mei spreken. Toen vorige week naar buiten kwam dat hij in 2006 in een dronken bui een grap maakte over Joden in Amsterdam-Zuid, besloot Benali zich als spreker terug te trekken.

Voorzitter van het Nationaal Comité 4&5 mei, Gerdi Verbeet, reageerde via de pers op alle commotie. Los van het obligate ‘we betreuren de ontstane onrust’, zei Verbeet blij te zijn dat de schrijver zelf zijn conclusie had getrokken. Ze lichtte daarna toe dat het Comité voor Benali had gekozen omdat – en wij citeren: ‘Op den duur moet je mensen die geen herdenkingstraditie van huis uit hebben meegekregen, erbij betrekken.’

In andere woorden: het was tijd voor iemand met een migrantenachtergrond, want die snappen de traditie niet.

Daarmee legt Verbeet in al haar deftigheid bloot, hoe er door het Comité klaarblijkelijk over mensen als Benali gedacht wordt. De vele duizenden Marokkanen en andere Noord-Afrikanen die in de Tweede Wereldoorlog meevochten of vermoord werden, zijn blijkbaar niet doorgedrongen.

Als je herdenken breed definieert en van mening bent dat de traditie ons elk jaar opnieuw moet doordringen van het gevaar van generalisaties en stigmatisering, dan heeft het Comité of tenminste zijn voorzitter, zelf nog een les te leren. Ook met betrekking tot die door een deel van de samenleving toegepaste dubbele standaard. Want toen het Comité een interview met Thierry Baudet publiceerde in de interviewbundel ‘Het Vrijheidsboek (2016)’, was er plots weinig neiging tot commentaar. De politiek leider die zijn proefschrift aanbood aan de grootste antisemiet van Europa en die Annabel ‘mooie ovens van Hitler, hahaha’ Nanninga koos als politieke wederhelft, paste blijkbaar prima in dat Vrijheidsboek. Zou herdenken niet ook verzet tegen hedendaags en oprukkend antisemitisme moeten impliceren? En zou het Comité racisme en discriminatie niet luidruchtiger moeten veroordelen?

Als evident antisemitisme van de één wordt gedoogd of zelfs geknuffeld, en de ander om ‘n gedateerde grap moet hangen, dan gaat er iets niet goed. Bij uitstek de voorzitter van het Comité zou zich aan een door racisme ingegeven vorm van selectieve verontwaardiging niet mogen bezondigen, noch zou zij zulke stigmatiserende uitspraken moeten doen. Haar eigen argument voor de uitnodiging aan het adres van Benali – hij is representant van ‘mensen’ die ‘geen herdenkingstraditie’ hebben – is in het licht van de strijd tegen antisemitisme en discriminatie fundamenteel zorgwekkender, dan een smakeloze grap uit 2006. In die zin zou een gesprek tussen Verbeet en Benali in het kader van de herdenking dit jaar, zendtijd verdienen.

Wij roepen Verbeet en de leden van het Comité op, om Benali niet toe te staan zichzelf onder druk van de bloeddorst op sociale media te laten cancellen. In de reacties die de schrijver sinds deze episode gaf, geeft hij meer blijk van zelfreflectie dan de premier in de toeslagenaffaire – een ‘affaire’ die notabene lukraak etnisch profileren als wezenskenmerk draagt. Cancellen brengt ons als samenleving niet verder. Het gesprek voeren wél. Vooruitgang komt met dialoog en juist deze kwestie laat zien waarom herdenken – in de breedste zin van het woord – belangrijk is. Waarom meten we met twee maten? Waarom werpt het Nieuw Israëlitisch Weekblad zich in de strijd tegen Benali en staat de redactie tegelijkertijd lachend met Baudet op de foto? Wat zegt die dubbelhartigheid over racisme en discriminatie in onze samenleving? Waarom meende het Comité Baudet in 2016 uit te moeten nodigen voor een boek? Waar komt de uitspraak van de altijd deftige Verbeet vandaan?

In de sfeer van ophef roepen dat Benali zich aan antisemitisme bezondigde, levert in termen van herdenken geen vooruitgang op. Het is een simpel – en wat overtrokken – oordeel van waaruit geen zinnig gesprek ontstaat. De stelling dat Marokkanen niet herdenken in lijn met ‘onze traditie’ – want dat bedoelde Verbeet natuurlijk – is net zo stigmatiserend als ‘alle Joden zijn gierig’. Hopelijk snapt ze dat zelf inmiddels ook en zal dat inzicht haar een betere voorzitter maken. Zoals de ervaring van Benali hem ongetwijfeld een nog sterkere spreker zal maken. Elkaar ‘cancellen’, kortom, is niet de weg vooruit. Samen vooroordelen en ongemak onderzoeken – in onszelf en de ander – wel.

Nilüfer Gündoğan – Kandidaat Kamerlid voor Volt Nederland Itay Garmy – Kandidaat Kamerlid voor Volt Nederland