Spelen met mensenrechten

Wat weegt zwaarder: voetbal of mensenrechten? Antwoord van de KNVB: ‘Wij doen niet aan politiek’. En dus speelde Jong Oranje in Israël, een land dat structureel de mensenrechten schendt en qua ligging en niveau niets op een EK te zoeken heeft. Terug op eigen bodem heeft de KNVB heel wat uit te leggen.

Landen die zich schuldig maken aan institutionele schendingen van het internationaal recht en de mensenrechten zijn erbij gebaat om middels prestaties op het gebied van kunst, cultuur, sport en wetenschap aan de wereld te tonen dat zij eigenlijk hartstikke beschaafd zijn en er helemaal bij horen. Israël is daarin geen uitzondering. Het land voert een succesvolle politiek op het gebied van het ‘witwassen’ van de bezetting en kolonisering van Palestina, en de misdaden waarmee die gepaard gaan. De organisatie van het Europees Kampioenschap onder-21 (EK) past in die politiek.

De KNVB besloot deel te nemen aan dat toernooi met als belangrijk argument dat de bond ‘niet aan politiek doet’. Nochtans had alleen al het besluit om het toernooi in Israël te houden een politieke lading; dat land heeft qua ligging en niveau namelijk niets op het EK te zoeken. Bovendien heeft het bondsbesluit om in Israël te voetballen – daarbij de bezetter erend, maar de bezetting negerend – voor zowel de Israëli’s als de Palestijnen substantiële politieke betekenis. Met andere woorden: juist door in Israël te spelen begaf de bond zich op een politiek speelveld. Had de KNVB zich echt willen distantiëren van de politiek, dan had Nederland thuis moeten blijven.

Met deze politieke schijnbeweging tracht de KNVB een veel ernstiger feit te verhullen, namelijk dat de bond ‘niet aan mensenrechten doet’. Van Praag c.s. werden niet aangesproken op hun stellingname ten aanzien van de politiek, maar op die ten aanzien van de mensenrechten. De vraag was of je het kunt maken om in een land te sporten dat is verwikkeld in een genadeloze bezetting en etnische zuivering, dat zich structureel schuldig maakt aan (onder meer) oorlogsmisdaden, dat een apartheidsregime uitoefent, en dat voor deze en andere feiten veelvuldig veroordeeld is door alle volkenrechtelijke instellingen die men in Zeist kan bedenken. Die vraag beantwoord je niet door te zeggen dat je ‘niet aan politiek doet’.

En er is nog iets anders. Wanneer tientallen organisaties – waaronder de VN Mensenrechtenraad, Amnesty International, Human Rights Watch, Israëlische mensenrechtenorganisaties en niet te vergeten de Palestijnse civil society zélf – tot in detail beargumenteerd en met het recht aan hun zijde oproepen om Israël te mijden, dan zul je als vaandeldrager van de Nederlandse civil society goede argumenten moeten overleggen om die oproepen te negeren. Van die argumenten ontbreekt ieder spoor.

Laten de normen en waarden van de KNVB zélf eigenlijk toe dat onder geschetste omstandigheden gevoetbald wordt? Nee, natuurlijk niet. In zijn missie doet de bond zich juist voorstaan op zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid, sportiviteit en eerlijke kansen. Niet voor niets staat er ‘Respect’ op de mouwen van de Oranjespelers, en is ‘Fair Play’ een luid bezongen motto. De vraag staat open hoe dit alles te rijmen valt met het besluit om in Israël te spelen.

De bal ligt bij de KNVB. De aanklacht luidt: voetbal met mensenrechten.