Een écht sociaal Europa komt niet zonder concrete maatregelen

Door: Agnes Jongerius en Casper Gelderblom

Vandaag richten Mark Rutte en zijn collega’s in het Zweedse Göteborg officieel de Europese Pijler van Sociale Rechten op. Europese regeringsleiders zetten hun handtekening onder een ‘plechtige verklaring’ van de beginselen die in de nieuwe Pijler centraal staan: gelijke kansen, betrouwbare arbeidsvoorwaarden en goede sociale voorzieningen.

Na het uitbreken van de wereldwijde economische crisis kwamen sociale voorzieningen overal in Europa onder druk te staan. Als antwoord op de crisis hamerde Brussel vooral op rigide begrotingsdiscipline. Terwijl Europeanen dringend sociale bescherming nodig hadden, bleek de EU niet een schild tégen, maar een verlengstuk ván de nadelige effecten van globalisering.

Gezien de tekortkomingen van de EU tijdens de crisis is de komst van de Pijler een goede zaak. Sterker nog, de Sociale Pijler zou het begin kunnen zijn van een sociaal Europa dat mensen actief in bescherming neemt tegen de voortdurende race-to-the-bottom tussen landen die met lagere belastingen en flexibele arbeidswetgeving bedrijven proberen te lokken. Als sociale rechten werkelijk bovenaan de agenda van de Europese Unie gaan prijken, krijgen de eurosceptici het nog moeilijk.

Helaas kampen de EU-leiders die vandaag hun ‘plechtige verklaring’ afleggen met een geloofwaardigheidsprobleem. Dezelfde Europese Commissie die nu hoog opgeeft over het belang van sociale rechten, stelde deze zomer bijvoorbeeld nog voor om het stakingsrecht van luchtverkeerspersoneel serieus in te perken. Dezelfde Mark Rutte die vandaag een lippendienst bewijst aan een sociaal Europa lijkt in eigen land vooral druk bezig met de verlanglijstjes van multinationals, terwijl er fors bezuinigd wordt op de salarissen van mensen met een handicap.

Bovendien is de Sociale Pijler in haar huidige vorm vooral een belangrijk symbool zonder concrete maatregelen. Hoewel de EU natuurlijk niet in het vaarwater van nationale regeringen moet komen, is het bijvoorbeeld vreemd dat de Pijler niet duidelijk maakt welke handhavingsmechanismen de sociale rechten van de Pijler gaan ondersteunen. Zolang rechten geen praktische betekenis hebben, komt een sociaal Europa geen stap dichterbij. Het voornemen om ook ‘atypische’ werknemers als ZZP’ers en trainees ruime sociale rechten te bieden is wat dat betreft bemoedigend, maar zou ook moeten gelden voor de miljoenen Europese jongeren die ieder jaar als stagiairs aan de slag gaan en, zeker ook in Nederland, vaak niet of nauwelijks betaald worden.

Het is hoog tijd dat we van sociale rechten het kloppende hart van de Europese Unie maken. De Sociale Pijler is een stap in de goede richting, maar een erg grote is het niet. Om Europa écht sociaal te maken, moet er worden doorgepakt en moeten concrete plannen worden uitgevoerd. Rutte en co kunnen erop rekenen dat wij hen tijdens de bespreking van dat soort plannen de komende jaren nog vaak aan hun ‘plechtige verklaring’ van vandaag zullen herinneren.

Agnes Jongerius is lid van het Europees Parlement voor de PvdA Casper Gelderblom is lid van het Europees Vakverbond Jongerencomité voor FNV Jong