Skin in the game-activisme

Op een afgezonderde plek in de Golf van Bengalen ligt het Noord-Sentineleiland. Over de daar wonende Sentinelezen is weinig bekend anders dan hun notoire agressie jegens bezoekers. Nog in 2018 kwam een jonge Amerikaan om het leven die hen wilde bekeren tot het christendom. Officieel mocht hij daar niet komen, want de Indiase overheid heeft al lang geleden het eiland tot verboden terrein verklaard.

Het blijft raden naar hun motieven, maar wellicht doen zij aan zelfverdediging. Zijn de bezoekers hier niet de werkelijke agressor? Hen toelaten leidt historisch gezien immers tot exploitatie. Een introductie in de wereldeconomie om de eventueel daar aanwezige grondstoffen te delven betekent dat de Sentinelezen hun levensstijl moeten opgeven om te werken voor een grijpstuiver, terwijl het ecosysteem van Noord-Sentineleiland achteruit gaat. De weerstand tegen indringers is zo bezien dus een verstandige intuïtie.

In het Westen voeren milieuactivisten al decennialang actie om de ecologische catastrofe omtrent het klimaat en de biodiversiteit te stoppen. De Extinction Rebellion verscheen eind 2018 in de scene als nieuwe beweging. In Nederland eisen zij dat de overheid de waarheid vertelt over die catastrofe, vergaande maatregelen neemt en burgers via democratische hervormingen daarover laat beslissen. Men zet druk achter de eisen door middel van burgerlijke ongehoorzaamheid zoals het blokkeren van een weg bij het Rijksmuseum in oktober 2019. Aangezien de actievoerders de wet overtreden leiden acties soms tot massale arrestaties of bestuurlijke verplaatsingen.

De diverse acties bevatten een symbolische en artistieke dimensie. Zo zijn er de geschminkte en verklede rode rebellen of bezet men al dansend op discomuziek een weg bij de Discobedience. Met de krachtiger symboliek van een rode rebel hoopt men de massa te overtuigen van de urgentie van de ecologische catastrofe en uiting te geven aan veel voorkomende gevoelens daarover. Bij vrolijker acties zoals de disco is de inzet om milieuactivisme zo toegankelijk mogelijk te maken.

De acties van de Extinction Rebellion verschillen op fundamentele wijze met de zelfverdediging van de Sentinelezen. De agressor waar Noord-Sentineleiland moedig weerstand tegen biedt is namelijk een technologisch systeem gebaseerd op groei. De fundamentele paradox van milieuactivisme in het Westen is dat men deel uitmaakt van het systeem dat moet stoppen. De acties van burgerlijke ongehoorzaamheid en de daarmee samenhangende symboliek missen deze paradox.

Het wezenlijke verschil tussen de twee groepen zit namelijk in het hebben van ‘skin in the game’. Dit idee van denker Nassim Taleb houdt in dat iemand die een risico neemt ook de consequenties van die beslissing ondergaat. Volgens hem wordt verantwoordelijkheid steeds meer afgeschoven in de moderne samenleving. Men kan denken aan het redden van KLM waardoor het bedrijf geen consequenties ondervindt van het missen van een financiële buffer.

Ook de activist van de Extinction Rebellion mist skin in the game. Na afloop van een protest tegen een destructieve samenleving keert zij daarin terug. De worst case voor een enkeling is seponering van een rechtszaak, maar het overgrote merendeel wacht nog steeds op de eerste boete die de meesten ook gemakkelijk kunnen dragen. Maar zelfs een fikse boete kan niet op tegen de situatie van de Sentinelezen, voor wie echt wat op het spel staat als zij hun eiland verdedigen.

De symbolische lading van Extinction Rebellions acties versterkt het gebrek aan skin in the game. Er kleven weinig consequenties aan de keuze voor de diverse parafernalia. Daardoor veranderen de valide punten over de urgentie van de ecologische catastrofe in goedkope praatjes. De acties wekken de indruk van deugdzaam handelen maar doordat de persoonlijke urgentie mist bagatelliseert het de ernst van de situatie.

De opoffering ontbreekt. Daarmee geeft de actievoerder het signaal af dat er voordelen kleven aan deelname in een destructieve samenleving. Het niet afstaan van deze voordelen wekt de indruk dat het technologische systeem gebaseerd op groei kan worden hervormd. De Extinction Rebellion past de gewenste democratische hervormingen intern toe, maar dat bewijst dus lippendienst aan het idee van noodzakelijke verandering. Zo houdt deze beweging de agressor waar wij allen onderdeel van zijn in stand. De acties zijn niet alleen ineffectief maar werken daarom averechts.

Milieuactivisten zoals de Extinction Rebellion kunnen wat leren van de weerstand op Noord-Sentineleiland. De uitdaging zit in het confronteren van de fundamentele paradox en het creëren van een geloofwaardige situatie voor zelfverdediging. Skin in the game-activisme kan vele vormen aannemen en zaak is deze te vinden in plaats van de doodlopende weg van hedendaags Westers milieuactivisme te blijven bewandelen.