Sinds de Brexit zakt Groot-Brittannië langzaam maar zeker af naar een arm land

Nog voordat Trump in 2016 in de VS aan de macht kwam, slaagde een groep miljardairs er in de Britse bevolking ervan te overtuigen te kiezen voor Brexit, het verlaten van de EU. Dat werd vijf jaar geleden op 1 februari een feit. Belangrijkste aanjagers van de stemming waren mediamagnaten als Murdoch die zich tegen de EU keerden omdat ze dan meer concurrentie moesten toelaten. De kiezers wisten dat niet, die dachten dat ze meer geld over zouden houden voor de gezondheidszorg. Van dat laatste is niets terechtgekomen en van alle andere beloften ook niet of heel weinig. De Britten wilden bijvoorbeeld controle over de eigen grenzen maar zien nu tot hun verbijstering dat vanwege het loslaten van de Europese samenwerking de migratie uit landen van buiten de EU fors toeneemt en hebben geen idee wat ze er tegen kunnen doen.

Lia van Bekhoven, voor veel Nederlanders en vooral ook Belgen, de ultieme correspondent voor het Verenigd Koninkrijk, start een theatertournee over het lot van de Britten. Ze vertelt hoe de mensen aan de overkant van de Noordzee in elkaar steken en hoe het met ze gaat nu ze het in hun eentje moeten rooien met ook nog eens een vijandige VS.

In een groot interview met De Morgen geeft ze vast een inkijk:

"Het was economisch geen intelligente keuze, op zijn zachtst gezegd. Het is uitgedraaid op een vrijwillige keuze van de Britten om zichzelf economisch te verarmen en internationaal te marginaliseren. Er had een hoop tegenover moeten staan, bijvoorbeeld genoeg geld om de heilige koe van de nationale gezondheidszorg hier - de NHS - te redden. Dat is allemaal niet gelukt. De eerste twee wel: ze zijn armer en geïsoleerder. Maar dat geld voor de gezondheidszorg (beloofd door ex-premier Boris Johnson, red.) is er natuurlijk nooit gekomen. Bij heel veel Britten overheerst nu frustratie."

De kosten voor levensonderhoud rijzen de pan uit, de wooncrisis is geëxplodeerd, er heerst overal personeelstekort omdat EU-migranten zijn vertrokken. De export is aan het instorten, een op de vijf bedrijven is er zelfs mee gestopt, waaronder boeren, omdat het allemaal te ingewikkeld en kostbaar is geworden nu ze geen deel meer uitmaken van de interne Europese markt met vrij verkeer van goederen en personen. Er is soms zelfs sprake van schaarste en lege schappen.

Het trieste is dat jongeren het meest getroffen worden door de gevolgen terwijl het de ouderen waren die voor Brexit stemden.

"Ik heb Britse vrienden die niet meer naar het vasteland durven, omdat ze zich gegeneerd voelen voor hun ouders of buren die voor de brexit stemden. 'Wat moeten de Europeanen nu wel van ons denken?' Een vriendin zei me vorige week: 'De EU hield ons altijd beschaafd, dat is nu weg.' Ik heb nog altijd vrienden die woedend zijn over wat er met het referendum in 2016 en sindsdien is gebeurd."

Volgens Van Bekhoven zou het het beste zijn als het VK weer terugkeert in de EU maar dat is vooralsnog onmogelijk. Premier Starmer (Labour) ziet er geen brood in die strijd weer op te oakken met alle polarisatie van dien. Intussen is het merendeel van de kiezers er wel voor, in ieder geval voor een betere relatie met de EU.

"Een meerderheid wil nu ineens weer een hechtere toenadering tot de EU, ja. De reden is niet dat miljoenen Britten van gedachten veranderd zijn, maar dat heel veel Britten die voor brexit stemden toen al ouder waren. Velen zijn al overleden - per week sterven er 8.000 Britten. Sinds het brexitreferendum zijn er al iets van 4 miljoen nieuwe kiezers bijgekomen."

In Nederland houdt Geert Wilders zijn kiezers nog steeds voor dat het beter is voor het land om de EU te verlaten.