Seks is niet zo maar vanzelf lekker

Eten en seks  zijn de twee grootste prioriteiten in ons leven. Wie niet eet redt het niet. Gelukkig is wereldwijd gedurende de afgelopen twee eeuwen de armoede afgenomen en is tegelijkertijd de voedselzekerheid toegenomen. Onder andere daardoor leven mensen langer, anders zou de gemiddelde te verwachten levensduur in korte tijd teruglopen. Het zoeken naar eten staat dus hoog op onze lijst dagelijkse bezigheden en het bepaalt ons gedrag.

Hoewel op allerlei gezondheidssites beweerd wordt dat je tot hoge leeftijd seks moet hebben omdat je dan langer leeft, is het bewijs daarvoor modderzacht. Toch is seks net zo’n grote prioriteit als eten. Misschien, denkt u “natuurlijk staat het hoog op onze lijst belangrijke activiteiten, het is hartstikke lekker”. Dan heb ik toch een vervelend bericht, het is niet zo maar vanzelf lekker, mensen vinden het lekker omdat bij het bedrijven van seks er allerlei hormonen vrij komen die ons een lekker gevoel geven. Daarbij hoort ook dopamine – het hormoon dat in ons beloningscentrum vrij komt zodat we het gedrag zullen herhalen. Het is belangrijk dat we het niet bij een keertje laten anders blijven we verstoken van nageslacht.

De mens is daarin niet anders dan een konijn, een  zebra of een goudvis, een fruitvlieg of een miereneter. Zonder die onderliggende mechanismen zouden we ’s avonds lekker een mooi boek lezen en helemaal niet geïnteresseerd zijn in dat gedoe met neuken, jaloezie, passie, zweet, al die lichaamsvloeistoffen die bij het bedrijven van seks vrij komen en weer netjes moeten worden afgeveegd.

Elke avond discussieert Nederland zich op de televisie suf over METOO en als ik het verhaal van de columnisten moet geloven is het inmiddels het belangrijkste gespreksonderwerp bij de koffiemachines in Nederland. Ik zou daar een beetje biologie-onderwijs aan toe willen voegen. Seks is niet alleen ja of nee zeggen. Er komt een hoop meer bij kijken. Er zijn algemene biologische signaalwegen in het lichaam, waar we vrij weinig over hebben te zeggen. En bovendien zijn er ook nog situaties die ons prikkelen waardoor die biologische algoritmes voortdurend op gang komen. Was dat een eeuw geleden nog de schalkse glimlach van een jonge vrouw, nu lopen we door drukke steden met meer dan levensgrote sloggibillen en is het bijna onmogelijk om nog zonder opwinding door het leven te gaan. Daarnaast weten we op jonge leeftijd niet eens waar we ja of nee tegen zeggen.

De hormonen, neurotransmitters en beloningsstoffen in de hersenen zijn bijzonder effectief bij het oproepen van lustgevoelens. Omdat uiteindelijk toch het doel van die sterke seksuele verlangens is om kinderen voort te brengen, ruikt een man wanneer een vrouw vruchtbaar is. In principe heeft de natuur er niets aan als er niet effectief op  vruchtbaarheid wordt geselecteerd. Er is een beroemd onderzoek gedaan waarbij onderzocht werd hoe mannen reageren op de T-shirts van lapdancers. Dat zijn dames in hun ondergoed, die op de schoot van een heer gaan zitten en een erotisch dansje doen.  Als de vrouwen vruchtbaar zijn, dan gaven de mannen de danseressen veel meer fooi. Mannen ruiken dat. En hoe reageren ze als ze dat ruiken? Ze gaan stoerder doen, nemen meer risico’s, gaan meer geld uitgeven want ze willen laten zien dat zij goed en gezond zaad hebben. Dat biedt namelijk de beste garantie op een gezond kind, en een vrouw heeft natuurlijk niet zoveel eicellen en moeten wel voorzichtig zijn bij de keuze van de spermaleverancier. Zo eentje met brede schouders, stevige kaken, diepe stem, dikke fooien en een auto die helemaal in de testosteronlak is gezet, dat is eigenlijk de veiligste gok. Sommige onderzoekers gaan zo ver dat ze zeggen dat je beter niet gokt, maar het risico spreidt en dat het daarom verstandiger is als een vrouw kinderen van verschillende mannen heeft. Intussen weet iedereen te vertellen dat 1 op de 10 vrouwen een kind heeft van een andere man dan de uitvoerende vader en die weet dat niet.

Er zijn veel interessante onderzoeken gedaan die de route van het seksuele verlangen naar het hebben van seks deskundig in kaart hebben gebracht, maar het  voert te ver om dat hier nu helemaal uit de doeken te doen. En je kunt er zeker van zijn dat het deel van de hersenen waarmee we bewust nadenken over onze ons seksueel gedrag daarbij nauwelijks is betrokken.

In welke samenleving dan ook, jonge mensen moeten leren omgaan met seksualiteit. Moet je dan maar accepteren dat de natuur nu eenmaal zo in elkaar zit en dat je het maar met accepteren? Natuurlijk niet, want als we dat vinden dan zouden we vandaag de dag elkaar nog opeten. Bij voedseltekorten zou je dan iemand verderop in de straat als een biefstuk zien. Gelukkig zijn we in de menselijke ontwikkeling ver gekomen en weten we over veel dingen precies wat wel kan en wat niet. Verkrachting, dus seks tegen de zin in van een ander, mag niet en is strafbaar. Seksuele intimiteit van volwassenen met jongeren betekent automatisch dat er een machtsrelatie in het spel is, waardoor kinderen niet in staat zijn voor hun eigen wil op te komen. Dat is dus ook verboden en strafbaar. Aanranding is ook  een no go gebied. Daar gaat het in de huidige metoo-discussie ook niet echt over. Het gaat om de grijze gebieden waar macht en geslacht zich tot elkaar verhouden en ons beïnvloeden. Het is goed dat er zoveel over wordt gesproken en ik ben niet degene die daar een rol in moet spelen. Er zal zich uiteindelijk wel iets uitkristalliseren waarmee er een speelveld ontstaat waarin we beter weten wat wel en wat niet kan.

Waar het mij vooral omgaat en waarom ik dit stukje schrijf, is hoe we het kunnen voorkomen. De beste manier om te zorgen dat jonge mensen voorbereid zijn is om er voldoende aandacht aan te geven. Het hoort in de opvoeding thuis (het voorbereiden van een jongere op de echte wereld). Allereerst moeten ouders altijd het goede voorbeeld geven. Ze hoeven de seks echt niet voor te doen hoor. Wel warmte aan elkaar geven en niet een mens tot een object maken. Op school moet er ook aandacht voor zijn. Per leeftijd uiteraard iets anders. Openheid is daarbij het geheim en het initiatief voor het praten gaat nooit van de volwassene uit, maar die creëert wel de open ruimte ervoor.

Zelf heb ik twee keer in Vrij Nederland een reeks columns geschreven voor kinderen. ‘Vies is Lekker’ en ‘Een eenvoudige cursus voor beginners in de liefde’. Iemand van de openbare bibliotheek in Rotterdam vertelde me ooit dat ‘Vies is Lekker’ het meest gestolen boekje was. De leerlingen zijn de grootste kracht in het onderwijs. Je hoeft ze niet te vertellen wat ze moeten vinden, maar ze de ruimte bieden om zelf te ontdekken wat belangrijk is. Zijn er al scholen waar er een uurtje Metoo-discussie wordt gehouden? Of noem ze ‘Als een meisje nee zegt bedoelt ze nee’ praatgroepen en dat geldt net zo goed voor jongens.