Schijnverkiezingen

De afgelopen dagen zijn wederom een bewijs dat het kan verkeren in de politiek. En snel ook. Werd een partij eerst nog geprezen voor het ‘nemen van haar verantwoordelijkheid’, zo halveerde zij nagenoeg in één dag in de peilingen. Voor het oog van de natie verwerd het feest der democratie tot een rancuneus schouwspel waar menig geforceerd verjaardagsdiner nog vrolijk bij afsteekt.

Het heeft nauwelijks zin in deze kwestie partij te trekken, aangezien alle dramatis personae hun rol speelden om een marginaal partijprobleem te laten escaleren tot een nieuwswaardig schisma. Een partijbestuur dat het contact met de (Twitter-)werkelijkheid kwijt is. Een horde mastodonten die hun eigen partij en plein public terecht wijzen en dwingen af te wijken van nota bene democratisch vastgestelde procedures. En als antiheld een premature uitdager met een voorliefde voor dramatische uitlatingen en populistische platitudes. Nee, niemand is er mooi vanaf gekomen, de partij zelf nog het minst.

Enfin, nadat het partijbestuur zwichtte onder het gewicht van aantijgingen van neostalinisme, leek het probleem dan toch bezworen. De scherven zijn opgeveegd, er is veelvuldig met zand gestrooid en de gelederen zijn wederom officieel gesloten. De democratie heeft gezegevierd en er komt een referendum. Men zou zeggen dat het probleem is opgelost. Maar is dat wel het geval?

Het komt mij voor dat GroenLinks zichzelf alleen tijdelijk respijt heeft gegeven, door zich van de ene naar de andere problematische situatie te manoeuvreren. Weliswaar heeft de partij nu het referendum waar zij blijkbaar zo op zat te wachten, maar dit lijkt vervolgens te ontaarden in een schijnverkiezing. Jolande Sap werd eerder al beschouwd als de gedoodverfde winnaar, maar nu is de enige uitdager ook nog officieel door de partijprominenten als ongeschikt bestempeld. Het hele referendum dreigt zo uit te lopen op een toneelstuk dat alleen wordt opgevoerd om de inherente behoefte van veel partijleden om iets ‘democratisch’ te mogen doen te bevredigen. De rollen zijn hiermee omgedraaid. Het referendum is er niet om de kandidatuur van Dibi mogelijk te maken, maar Dibi dient enkel nog als instrument om een referendum te laten plaatsvinden.

Een verkiezing waarbij de uitslag bij voorbaat al vast staat, heeft weinig met democratie van doen. Integendeel, het doet vooral denken aan het type pseudodemocratie waar verkiezingen enkel worden gehouden om het leiderschap nog een schijn van legitimiteit te verlenen. GroenLinks wijkt hier in zoverre van af van de norm dat deze schijnvertoning is aangevraagd door een deel van het electoraat zelf. Zodoende verliest het referendum het karakter van een democratische handeling, en verwordt tot ritueel. En zoals bekend dienen rituelen vooral om mensen rustig en volgzaam te houden. De enige manier om te voorkomen dat de hele vertoning in een farce verandert, is door een daadwerkelijke inhoudelijke keuze te creëren. Helaas is daar geen goed begin mee gemaakt, en heeft Dibi zich in eerste instantie vooral op de vorm willen onderscheiden en wijkt ook zijn eerste inhoudelijke afbakening niet veel af. Desalniettemin zijn er genoeg lopende discussies in de partij die het mogelijk zouden moeten maken om een meer dan cosmetisch verschil tussen beide kandidaten te creëren. Er is genoeg verschil van mening over Afghanistan, het Lenteakkoord en de richting van de partij om een zinvol debat op te kunnen stoelen. Dit vereist echter wel dat één der kandidaten genoeg moed toont om, met een sinds recent geliefd spreekwoord, over de eigen schaduw heen te springen en een afwijkende positie in te nemen die resoneert met een deel van de leden.

Op deze manier kan men twee vliegen in één klap slaan. Ten eerste krijgt het referendum hiermee inhoudelijke relevantie. Daarnaast biedt het GroenLinks de mogelijkheid openlijk te debatteren over een aantal belangrijke onderwerpen, waarvan de koers van de partij wellicht de belangrijkste is. Voorwaarde is wel dat beide kandidaten de verkiezingen dan wel beschouwen als een serieuze competitie, niet als een vriendschappelijk wedstrijdje. Misschien fungeert het referendum zodoende enigszins als catharsis. Alles is in ieder geval beter dan een klucht.

Dit artikel verscheen eerder op de weblog van Frank Hemmes

Volg Frank Hemmes ook op Twitter

Volg Joop op Twitter , vind Joop leuk op Facebook. Of abonneer je op de dagelijkse nieuwsbrief met een handig overzicht van nieuws en opinies.