Schiermonnikoog, bedenk iets anders!

Tradities zijn geen excuus voor dierenleed.

In Kallemooi, op Schiermonnikoog, willen de inwoners een haan in een afgesloten mand drie dagen hoog in een vlaggenmast hangen. Onder het mom van cultureel erfgoed wil minister van Landbouw Femke Wiersma dit toestaan, ondanks protesten van dierenbeschermingsorganisaties. De rechter oordeelde vandaag dat zij haar besluit onzorgvuldig heeft genomen. In plaats van naar de argumenten van de tegenstanders te luisteren, heeft zij alleen even met een dierenarts gebeld. Dat vond de rechter onvoldoende, en de minister moet haar afweging nu nogmaals, maar dan zorgvuldiger, maken.

Onder het mom van traditie mag je dingen met dieren doen die anders niet zouden zijn toegestaan. Deze rechtszaak laat zien dat het in een veranderende wereld tijd is om dit te herzien.

Stierengevechten zijn de meest brute vorm van dierenmishandeling die lange tijd genormaliseerd is omdat het ‘traditie’ zou zijn. Gelukkig vinden steeds meer mensen het onacceptabel om dieren te laten lijden voor ons vermaak. Een ander, minder grof voorbeeld is het ‘zwientje tikken’ in Overijssel, waarbij bange varkens in de modder achterna worden gezeten door jongeren. Ook deze traditie wordt door dierenbeschermers ieder jaar sterk bekritiseerd, omdat varkens geen dingen zijn om mee te spelen. Het zijn levende wezens die angst en stress ervaren, zeker als je ‘tikkertje speelt’. Maar ook de schijnbaar onschuldige ‘levende kerststallen’ met ezels, schapen en andere dieren veroorzaken ongewild dierenleed. Vanwege dit inzicht verlenen steeds minder gemeenten vergunningen voor dit onnodige gesleep met dieren.

De haan in Kallemooi symboliseert vruchtbaarheid, en zijn driedaagse eenzame opsluiting is onderdeel van de Pinksterviering op Schiermonnikoog. Maar de haan in Kallemooi is vooral bang. Opgesloten in een dichte mand, hoog boven de grond, is hij van ieder contact met levende wezens verstoken. Hij kan niet op stok gaan, niet scharrelen, en niet stofbaden - gedrag dat essentieel is voor zijn welzijn. Nu zijn er miljoenen kippen in Nederland die ook geen enkele mogelijkheid hebben om natuurlijk gedrag te vertonen. Toch is de weerstand tegen de behandeling van deze ene haan belangrijk.

Allereerst omdat ieder leven telt. Het leed van de een wordt niet minder omdat er elders ook leed is. De haan lijdt niet minder omdat zijn soortgenoten het nóg erger hebben. Het tegengaan van dit leed heeft een grote symbolische waarde. Een dier is geen ding, geen object en heeft niet tot doel om mensen te vermaken. Door deze traditie in stand te houden, wordt het gebruik van dieren ter vermaak genormaliseerd. Dit kan gevolgen hebben voor de manier waarop mensen naar (andere) dieren kijken en met hen omgaan. Ieder dier heeft een intrinsieke waarde die is opgenomen in de wet. Het inzetten van een dier puur en alleen omdat we dat grappig vinden of omdat we dat ‘altijd al zo doen’, is in strijd met deze waarde.

En hoewel tradities belangrijk kunnen zijn, is de ethische vraag wie daarbij mag lijden steeds luider hoorbaar. Voortschrijdend inzicht over dierenwelzijn, dierenleed en de verantwoordelijkheid van de mens daarin draagt bij aan compassie voor de zwakkere in de samenleving. In onze huidige wereld is meer empathie voor de omgeving hard nodig.

Tradities zijn niet statisch maar evolueren mee met de maatschappij. Het aanpassen of loslaten van tradities betekent niet dat de cultuur verloren gaat, maar dat de samenleving groeit en zich aanpast aan nieuwe ethische inzichten. Schiermonnikoog, tradities zijn geen excuus voor dierenleed, bedenk iets anders!