‘Scheefgroei’ vergat de producenten van ongezond voedsel

Afgelopen zondag was de volksgezondheid aan de beurt in “Scheefgroei”, de  serie van Jeroen Pauw over de sociale verwording van de Nederlandse maatschappij. Heel kort samengevat in de woorden van de makers: “Mannen met een lage opleiding leven gemiddeld zes jaar korter dan mannen met een hogere opleiding. Welvaartziektes komen in Nederland het meest voor bij mensen met de minste welvaart”.

In de praktijk ging het nogal over dikke mensen die uit armoede en onwetendheid te veel ongezonde dingen aten en daarbij in uiteenlopende mate de tabak niet afgezworen hadden. Ze waren de klos vanwege hun van vetten en suikers aan elkaar hangende dieet. Velen voegden daar dagelijks een stoot nicotine en teer aan toe. Sporten of hollen in het park, ho maar. Daardoor waren ze veel vatbaarder voor ziektes als diabetes 2 en COPD. Goed opgeleide en beter gesitueerde burgers leefden vaak verstandiger. Je ziet ze ook joggen in nauwsluitende trainingspakken, die ze prima kunnen hebben. Met een dure koptelefoon op hun schedel. Daarom bleven zij langer gezond. Ze werden ook nog eens ouder.

Hoe dit tij te keren? De remedie was al lang bekend: hef een suikertaks. Maak het zo moeilijk mogelijk om aan tabaksproducten te komen. Longarts Wanda de Kanter wil roken voor de nieuwe generaties zelfs verbieden zoals dat met cocaïnegebruik al sinds jaar en dag het geval is. Ook moesten net als de coffeeshops nu de fastfood-zaakjes uit de buurt van scholen worden verwijderd.

Het waren allemaal dwang- en drangmaatregelen. Ongezond leven moest voor gewone mensen onbetaalbaar worden gemaakt. In de nieuwe maatschappij is zo’n levensstijl het privilege van de rijken, die ook nog eens lachend een torenhoge vliegtaks kunnen voldoen zodat zij onder elkaar verkeren bij het uitstoten van CO2 in de atmosfeer en daarbij niet het schorriemorrie tegen het lijf lopen.

Onder de studiogasten van “Schreefgroei” ontbrak de meest wezenlijke categorie: de producenten van al dat ongezonde voedsel. Er was niemand om de meest wezenlijke vraag te beantwoorden: waarom stoppen jullie zoveel ziekmakende suikers, vetten en zouten in jullie voedsel? Wat is daarvan de achtergrond? Vinden jullie het soms leuk mensen langzaam maar zeker ziek te maken? O, willen jullie niet betuttelend zijn met jullie pasta- en gesuikerde soepentsunami? Jullie steken enorme bedragen in research and development. Besteed dat eens aan producten die gezond én lekker zijn. Zet jullie marketingexperts en reclamebureaus erop. Verschuil je niet achter hypocriete verhalen over de eigen verantwoordelijkheid en de keuzevrijheid van de burger. Oké, dat lijkt een beetje op een tribunaal maar die zijn de laatste tijd in de mode. Hoe dan ook, aanwijzingen aan de voedselindustrie zijn een effectievere manier dan een hoge suikertaks in de hoop dat producenten daardoor in beweging komen. Pak het probleem bij de wortel aan. Verlies je niet in het sturen van levensstijlen met fiscale middelen.

Tabak is een geval apart. Wij hebben hier te maken met een legale maar hoogst verslavende en ongezonde drug. De ervaring leert wat er gebeurt als je die te duur maakt en/of buiten de wet stelt. Tabakjunks zullen bereid zijn alles te doen en alles te betalen om aan hun pufje te komen. Een verbod zal een nieuwe hoeksteen zijn van narcostaat Nederland en per slot van rekening alleen maar leiden tot meer maatschappelijke ontworteling. Nu al bestaat er in Nederland een uitgebreide smokkel en productie van illegale sigaretten.

Met andere woorden: richt je dadendrang niet alleen op consumenten maar juist ook op producenten.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.