Schaf de AOW voor rijke Nederlanders af

Nu ik zelf sinds kort recht heb op AOW (vanaf 66 en drie maanden) voel ik desalniettemin enige weerzin om AOW te ontvangen. Dat komt omdat die opgehoest moet worden door mensen die waarschijnlijk minder geld hebben dan ik. Anders dan veel van mijn leeftijdgenoten zie ik AOW niet als een “recht” dat opgebouwd werd omdat ik de afgelopen veertig jaar AOW-premie voor anderen heb betaald.

De AOW kost anno 2019 in totaal circa 37 miljard per jaar. Om die te kunnen betalen, wordt door werkenden een forse premie van circa 18% betaald over het inkomen tot 35.000 euro. Omdat de AOW in de laagste schijven van de inkomstenbelasting geheven wordt, dragen werkenden met de laagste inkomens procentueel het meeste bij.

Naar mijn idee is het ridicuul dat een veertiger die in de zorg werkt en 25.000 euro verdient, nog zeker 25 jaar meebetaalt aan de AOW van ouderen met een afbetaald huis van 500.000 euro en een inkomen van boven de 45.000 euro. De vuilnisman draagt bij aan de AOW van de gepensioneerde gezagvoerder van de KLM en de politieagent doet hetzelfde voor de succesvolle advocaat die met wat commissariaten nog een tonnetje per jaar bijeen harkt.

De ergernis hierover werd bij mij vergroot toen iemand van zijn eerste drie maanden AOW een champagne-feestje gaf. En wat te denken van de Gooise kakkers (met AOW) die een appartementje voor hun (klein)kinderen in hartje Amsterdam scoren? Veel ouderen zouden makkelijk zonder AOW kunnen, waaronder een groep die het niet eens zou merken als ze geen AOW zouden krijgen. AOW voor deze rijken en rijkeren staat wel erg ver af van de noodzaak van een oudedagsvoorziening ter bestrijding van de armoede onder ouderen in de jaren vijftig.

Trekken van Drees De armoede onder ouderen was na de Tweede Wereldoorlog zo groot dat onder minister Drees in 1957 de Algemene Ouderdomswet (AOW ingevoerd) werd ingevoerd. De uitkering was 1338 gulden per jaar voor een echtpaar en 804 gulden voor een alleenstaande en dat was slechts 20-40% van het toenmalige gemiddelde inkomen van 3.500 gulden. Veel “gepensioneerden” hadden van jongs af hun geld in zware beroepen verdiend, zoals fabrieks- en havenarbeiders. Een werkweek bedroeg zeker 48 uur en huisvrouwen hadden vaak veel kinderen te verzorgen, maar geen wasmachine, koelkast, gasfornuis of stofzuiger. Tijd en geld om een pensioen op te bouwen was er niet.

De AOW is historisch gesproken geen verzekering waarvoor men tijdens het werkende leven premies betaalt, maar een basisvoorziening volgens het ‘ omslagstelsel ’. De AOW is geen spaarpot of een verzekering voor de oude dag; ieder jaar moeten de uitkeringen door premies en belastingen opgehoest worden.

AOW-cijfers Het totaal aan AOW-uitkeringen bedroeg in 2017 in totaal 37 miljard euro. De huidige negen miljoen werkenden betalen dit voor 3 miljoen uitkeringsgerechtigden met een AOW. Niet alleen is de uitkering ten opzichte van 1957 gegroeid (18.000 euro = 40.000 gulden), ook is de duur van de AOW toegenomen doordat mensen steeds ouder worden. Verder zijn er door de vergrijzing meer ouderen. De verhouding tussen AOW-ers en werkenden is in de loop der tijden opgelopen van 1 op 5, tot 1 op 3 nu en zal in 2040 verder zal stijgen naar 1 op 2,5.

Gelet op het voorstaande is het geen wonder dat minister Koolmees wil bezuinigen. Dat doet hij door de leeftijd van de AOW stapsgewijs te verhogen, zodat ik, geboren in 1953, pas AOW krijg op de leeftijd van 66 en drie maanden. Het is evenwel onbegrijpelijk dat minister Koolmees de optie negeert om voor bepaalde groepen ouderen met veel geld de AOW af te schaffen. In 2011 stelde econoom Jochen Mierau al dat een verhoging van de AOW-leeftijd niet zo’n goed idee is en beter ingeruild kan worden door rijke Nederlanders geen AOW te geven.

Wat betekent het deels afschaffen van de AOW? Naar schatting heeft 40% van de ouderen een bovenmodaal inkomen. Die groep steekt er ook uit wat betreft vermogen en het bezit van een eigen afbetaald huis. Stel dat de AOW bij ouderen met een behoorlijk eigen inkomen langzaam maar zeker afgebouwd wordt en boven bijvoorbeeld 45.000 euro per jaar voor een huishouden naar nihil gaat, dan komt dat zeer globaal neer op een besparing van 40% van in totaal 37 miljard. Een besparing van 15 miljard aan premies AOW.

Het betekent een enorme overdracht van ouder en rijk(er) naar degenen die het minst verdienen. Dat komt omdat de AOW premies het zwaarst drukken op de laagste inkomens. Een besparing van 15 miljard per jaar is heel andere koek dan de 1,7 miljard die de schatkist zich in 2017 heeft bespaard door het verhogen van de AOW-leeftijd. Een niet onaardige bijkomstigheid is dat de discussie over zware beroepen kan komen te vervallen. Als alleen mensen die AOW echt nodig hebben AOW krijgen, dan vallen daar waarschijnlijk alle zware beroepen onder en kan de leeftijd voor de AOW weer gewoon terug naar 65. Ook is er geld genoeg om de AOW-ers zonder pensioen meer te geven. Circa 4% van de bejaarden leeft onder de armoedegrens.

Stel dat de 15 miljard besteed wordt aan de 3 miljoen werkenden met de laagste inkomens, dan gaan die er gemiddeld 5.000 per jaar op vooruit. Daar staat tegenover dat de 850.000 rijkere ouderen er tussen een paar duizend euro tot bijna 20.000 euro op achteruit gaan. Dat klinkt als een enorme onrechtvaardigheid, maar de mensen met goede inkomens, hebben vaak ook meer vermogen en een geheel afbetaald huis, betalen zelf geen AOW-premies en beschikken derhalve ook na het afschaffen van de AOW over voldoende middelen. Ook zal men stellen dat op AOW gerekend te hebben, maar dat de AOW op de helling moet, is al decennia bekend.

window.addEventListener('message', function (evt){ var embed = document.getElementById('mycountrytalks-embed'); var currentScrollTop = 0, newScrollTop = 0; var additionalSafeSpace = 50; if (evt.origin === 'https://app.mycountrytalks.org') { if ("wasResized" in embed.dataset) { currentScrollTop = document.documentElement.scrollTop || document.body.scrollTop; newScrollTop = currentScrollTop + embed.getBoundingClientRect().top - additionalSafeSpace; window.scrollTo(0, newScrollTop); } embed.style.height = evt.data + 'px'; embed.setAttribute('data-was-resized', 'true'); } }, false);