Samsom heeft Rutte niet nodig

De huur en de dokter voor iedereen betaalbaar houden, ontslagbescherming voor werknemers handhaven en een betere positie voor ouderen in de samenleving: het zullen belangrijke drijfveren zijn geweest voor de Nederlandse kiezers die de PvdA woensdag de tweede partij van Nederland maakten.

Slechts Mark Rutte scoorde, met 41 zetels, hoger dan de sociaal-democraten. Rutte ziet daarin naar eigen zeggen de bevestiging dat Nederlanders zijn liberale bezuinigingsbeleid willen voortzetten. Maar is dat wel terecht? En is Nederland na deze verkiezingsuitslag per definitie veroordeeld tot Rutte 2?

Uiteraard komt een deel van de VVD-stemmen van ondernemers. Zij zullen het principe van meer flexibele arbeid voor minder geld en het gemakkelijker ontslaan van werknemers van harte toejuichen. Met circa 1,3 miljoen ondernemers in Nederland en en ongeveer 13 miljoen kiesgerechtigden, zorgden de ondernemers echter maximaal voor 15 VVD-zetels.

Waar komen die resterende 26 VVD-zetels dan vandaan? Voor een groot deel ongetwijfeld bij huiseigenaren die hun hypotheekrenteaftrek willen behouden. De VVD was immers de enige regeringsgeschikte partij die opnieuw de belofte maakte om het ‘H-woord’ niet te gebruiken tijdens een volgende regeringsronde.

Afgezien van het feit dat Mark Rutte zijn hypotheekbelofte snel zal loslaten, zit een groot deel van de hypotheekstemmers waarschijnlijk helemaal niet te wachten op duurdere zorg, slechter openbaar vervoer en verdere liberalisering van belangrijke publieke diensten.

Daarbij komt dat de meeste pijnlijke bezuinigingen die Rutte doorvoerde, zoals de verhoging van het eigen risico, liggeld voor zieken, de langstudeerboete en het verlagen van de belastingvrije reisvergoeding, pas in 2013 of daarna voelbaar worden voor kiezers. Het is maar afwachten of zij dan nog met evenveel enthousiasme hun bevestiging geven aan Ruttes beleid.

Als het tenminste zover komt. Samsom heeft met zijn PvdA namelijk een sterke troef in handen om het aso-liberale beleid van Rutte een halt toe te roepen. Niet alleen heeft Samsom nagenoeg evenveel Kamerzetels als de VVD; hij heeft ook een formatie-alternatief. Waar de VVD per definitie veroordeeld is tot samenwerking met de PvdA, is dat andersom niet het geval. Mocht de VVD te veeleisend zijn tijdens de eerste formatiepoging, dan kan Samsom opzoek naar een centrum-linkse coalitie. Met het CDA, GroenLinks, de ChristenUnie en D66 heeft hij – aangevuld met 50+ en de Partij voor de Dieren – een evenwichtige meerderheid die programmatisch dichter bij elkaar ligt dan de PvdA en de VVD. Mark Rutte heeft daarentegen zonder de PvdA geen enkel uitzicht op een parlementaire meerderheid in de Tweede Kamer.

Als Samsom deze troef erkent en gebruikt, heeft Nederland – met of zonder Rutte – uitzicht op een eerlijker, socialer en groener beleid.