Russisch roulette in de zorg, een reconstructie

Kan het iemand nog iets schelen? Iemand? Hallo? Ik heb het over de zorg. Jaren geleden is daar enorm op bezuinigd. 70.000 werknemers ontslagen. De zelfredzaamheid van mensen thuis in het kader van de participatiesamenleving zwaar overschat. De jeugdzorg onder verantwoordelijkheid van gemeenten blijkt een ramp. Voor jongeren, hun ouders en de werknemers. De Wmo loopt gevaar. De loonachterstanden in de sector zorg en welzijn ten opzichte van de markt zijn groot. De werkdruk ondoenlijk. De urgentie om daar iets aan te doen is al tijden groot en er werden al miljarden gereserveerd voor arbeidsmarktagenda’s die de sector weer aantrekkelijk moet maken; honderden miljoenen ervan gingen overigens op aan overhead. De SER bracht een advies uit over de houdbaarheid van de sector en constateerde dat er de komende jaren vele tienduizenden extra werknemers nodig zijn. En toen werd het maart 2020 en kwam corona.

Eerst was er zorg over de zorgverleners. Toen was er applaus. En toen hield het op. Eerst een groot gebrek aan beschermingsmiddelen, daarna onwil om ze te verstrekken aan zorgverleners, toen gedoe rond een zorgbonus, en nog meer gedoe rond een zorgbonus. Daarna een motie voor structurele loonsverhogingen, vervolgens een afwijzing van die motie. En nog een, en daarna nog een. Toen nam de kamer de motie toch aan, maar legde de minister de motie naast zich neer. En als sluitstuk is er opnieuw gedoe over de bonus en is het vaccinatiebeleid op zijn zachtst gezegd ondoorgrondelijk. De telefoon bij de FNV staat roodgloeiend door vragen van zorgmedewerkers die het zwalkende beleid van de overheid ook niet meer snappen.

En ondertussen zwoegt Karin door. Ze werkt in een academisch ziekenhuis, als operatieassistent. Ze heeft te weinig collega’s. Veel mensen uit de sector zijn zzp’er geworden vanwege de werkdruk. Jongeren druipen al na een paar maanden ontmoedigd af, omdat het werk zo verschrikkelijk zwaar is, ze nauwelijks ingewerkt kunnen worden en meteen voor de leeuwen worden gegooid. En dan hebben we het nog niet eens over enorme administratiedruk. Karin is een vaste waarde in het ziekenhuis en dat zal ze weten ook. Ze heeft in een jaar tijd twee vrije dagen gehad en heeft te verstaan gekregen dat dit jaar een zomervakantie er niet in zit. Ze werkt door de week in de reguliere zorg, maar wordt in het weekend ingezet op de Covid-afdeling of op de IC als daar mensen tekort zijn. Week na week. Het ziekteverzuim is namelijk inmiddels meer dan 10%. Meer dan 160.000 collega’s zijn besmet geraakt, veel daarvan hebben langdurige klachten en raken inmiddels inkomen kwijt omdat ze in het tweede ziektejaar nog maar 70% van het salaris ontvangen. De coronacijfers lopen op, en ondertussen ziet Karin op het journaal dat de bonus ook niet uitgekeerd kan worden. Oh, en haar werkgever biedt in de cao-onderhandelingen 0% loonsverhoging. Karin kan niet meer. Ze heeft ontslag genomen, net als vijf collega’s van haar afdeling. En geef ze eens ongelijk.

Niemand kan zonder zorg, niemand kan zonder de mensen die de zorg verlenen. De noodzaak tot actie is groot, maar wie gaat die actie voeren? De uitgeputte zorgverleners zelf die amper meer op hun benen kunnen staan, geen privéleven meer hebben en in het ergste geval ook nog geldzorgen? Er wordt Russisch roulette gespeeld met de medewerkers in de zorg. Maar ook met de sector als zodanig. De sector zorg en welzijn is een pracht van een sector, maar werken in de zorg is geen roeping. Je moet er ook fatsoenlijk van kunnen leven, zelf gezond bij blijven en je gewaardeerd voelen. Goede zorg is onmisbaar voor een goed draaiende samenleving. Het is inmiddels vijf over twaalf. Als we nu niet investeren in de zorg, in hogere salarissen en vermindering van werkdruk, maar ook de marktwerking in zorg en welzijn verminderen en de gemeenten bevrijden van taken die ze helemaal niet aankunnen, dan zullen de gevolgen niet te overzien zijn. Dat is geen dreigement, dat is een feit. Vraag maar aan Karin.