Russen hebben kerncentrale Zaporizja aangevallen en overgenomen

Russische troepen hebben de Oekraïense kerncentrale Zaporizja, de grootste in Europa, in handen gekregen. De afgelopen dagen werd duidelijk dat Poetin probeerde de centrale in handen te krijgen. VN-waakhond IAEA riep op niet in de omgeving van de kerncentrale te veechten. In de nacht van donderdag op vrijdag viel het Russische leger alsnog aan waarna er brand in de centrale ontstond. Die is inmiddels geblust.

De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Kuleba waarschuwde dat een beschading van de kernreactor een ramp “tien keer groter dan Tsjernobyl” betekent. President Zelenski beschuldigt de Russische dictator Vladimir Poetin van “nucleair terrorisme”. Hij riep Europa ook op “wakker te worden” en in te zien met welke vijand ze te maken hebben: “Geen enkel ander land heeft ooit een kerncentrale beschoten.” Ook de Britse premier Boris Johnson heeft op de Russische aanval op Zaporizja gereageerd, hij zei dat de “onbezonnen acties” van Vladimir Poetin de veiligheid van het hele continent op het spel zet.

Vrijdagochtend slaagde de brandweer erin de brand te blussen. Voor zover bekend zijn er geen slachtoffers gevallen en is er geen sprake van een verhoogd stralingsniveau rond de kerncentrale. Vladimir Poetin heeft in een televisietoespraak gezegd dat de invasie van Oekraïne “volgens plan” gaat. Ook beschuldigde hij Oekraïne ervan menselijke schilden te gebruiken, zonder daar ook maar enig bewijs van te leveren. Eerder al had Poetin de Franse president Macron laten weten niet van plan te zijn zich terug te trekken, waaruit Macron concludeerde dat “ het ergste nog moet komen ”.

9.00 uur: Het Russische parlement heeft vrijdag een wet aangenomen die het strafbaar maakt om zogenaamde “valse informatie” over het Russische leger te verspreiden. Russen die zich hier schuldig aan zouden maken riskeren hoge boetes of gevangenisstraffen die kunnen oplopen tot 15 jaar. Ook het oproepen tot sancties tegen Rusland vanwege de oorlog in Oekraïne is voortaan strafbaar in Rusland. Binnen Rusland wordt informatie over de aanval op Rusland zo veel mogelijk weggemoffeld. Oekraïne wordt er door het Kremlin van beschuldigd de beelden van de oorlog in scène te zetten. Russen die in eigen land demonstreren tegen de oorlog van Vladimir Poetin worden veelal hardhandig gearresteerd. Zelfs kinderen worden opgepakt.

14.10 uur: Secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg heeft de vrees van Macron herhaald dat de komende dagen “nog erger” gaan worden. Hij verwacht dat Vladimir Poetin de Russische troepen opdracht zal geven zwaarder geschut te gebruiken dan tot nu toe het geval was, om het Oekraïens verzet op de knieën te dwingen:

Stoltenberg zei ook dat er binnen de NAVO wel degelijk gesproken is over het instellen van een no-fly-zone, maar dat besloten is geen militaire vliegtuigen boven Oekraïne te laten vliegen. In Brussel wees hij erop dat de NAVO “een verdedigings-alliantie” is. Volgens Stoltenberg speelt de NAVO geen actieve rol in de oorlog en is nu de voornaamste taak zorgen dat de strijd zich niet naar de rest van Europa uitbreidt: ‘Dat zou nog verwoestender en gevaarlijker zijn, met nog meer menselijk lijden.’

De NAVO-baas noemde de Russische aanval op Oekraïne nog wel ‘de ergste militaire agressie in Europa in decennia’. Ook zei hij dat er bewijs is dat het Russische leger clusterbommen heeft gebruikt, wat een oorlogsmisdaad is.

15.20 uur: Vladimir Poetin moet vooral níet worden geëxecuteerd. Dat heeft een woordvoerder van Boris Johnson namens de Britse premier laten weten op vragen van journalisten naar aanleiding van uitspraken van de Amerikaanse Republikeinse senator Lindsey Graham. Die had via Twitter laten weten dat er wat hem betreft maar één uitweg uit de oorlog is, en dat is het vermoorden van de Russische dictator.

Binnen de Britse overheid wordt daar beduidend genuanceerder over gedacht. Volgens Johnson is het van groot belang dat Poetin niet wegkomt met zijn oorlogsmisdaden, maar dat hij daarvoor terechtstaat. Britse parlementsleden van links tot rechts zijn het er verder over eens dat er voor Rusland als natie maar een denkbare toekomst mogelijk is, en dat is er een zonder Vladimir Poetin. Zonder machtswissel zullen er geen banden meer kunnen bestaan tussen Rusland en het westen, aldus de parlementariërs.

20.30 uur: De BBC stopt met het gebruik van berichtgeving van zijn eigen correspondenten in Rusland. Dat heeft de Britse omroep laten weten. Nu Rusland een nieuwe wet heeft aangenomen die het strafbaar maakt om eerlijk verslag te doen van de oorlog tegen Oekraïne, is het te gevaarlijk geworden voor de correspondenten om hun werk te doen. De BBC blijft wel berichten over Rusland, maar doet dat vanuit landen waar onafhankelijke media nog wel bestaan.

Eerder op de dag maakte ook Rusland-correspondent voor de NOS Iris de Graaf al bekend haar werk voorlopig vanuit Nederland te zullen doen. ‘Onze werkomstandigheden in Rusland zijn op dit moment te onzeker,’ schreef De Graaf op Twitter.