RTL debat was beschamende vertoning

1,8 miljoen mensen hebben zondagavond naar het lijsttrekkersdebat op RTL4 gekeken. Ze hadden zich die moeite kunnen besparen. De deelnemers kibbelden over tamelijk abstracte zaken, met Geert Wilders als ontregelaar in de zijlijn. Hij liet zijn ware aard zien in een confrontatie met de in Winterswijk geboren couscouskoningin Nadia Zerouali, die de PVV haar kiesrecht wil ontnemen en verbieden naar godsdienstoefeningen te gaan. Na de woordenwisseling nodigde ze hem uit bij haar in de zaak eens verder te komen praten. Dat wilde Wilders wel maar dan beliefde hij geen couscous. Hij nam zijn eigen gehaktbal mee. Wat een beledigende, weerzinwekkende, kleingeestige en domme klote-opmerking was dat.

Diezelfde avond probeerde Wilders nog een debat over het gebrek aan Nederlanders van kleur in kabinetten kapot te maken door voor te stellen Zwarte Piet te benoemen tot minister van Cultuur. De enige afdoende reactie was geweest: “We zitten hier niet in een kleuterklas met je stomme geintjes”. Geen enkele lijsttrekker kwam op dát idee.

Geen wonder dat de kiezers van deze nare man zich met zijn allen in een hoek schilderen waar ze niet meer uitkomen. En maar klagen dat ze opzij gezet worden en geïsoleerd. Terwijl het precies dát is wat ze anderen willen aandoen en dan nog veel erger.

Het was overigens verbijsterend dat Mark Rutte en Wopke Hoekstra het niet aandurfden ondubbelzinnig toe te zeggen dat een volgend kabinet inderdaad de etnische samenstelling van de bevolking zou volgen. Aangezien iets meer dan 10% van de staatsburgers wordt gerekend tot de niet-westerse allochtonen zou dat ongeveer twee ministersposten opleveren. Big deal. Maar de beide heren spraken met meel in de mond. Allemaal uit angst kiezers kwijt te raken aan de PVV, allemaal om de man te ontzien door wie ze dag aan dag tot op het bot beledigd worden en met onzinnige verwijten overladen.

Voor het overige ging het over uitgangspunten voor de aanpak van de klimaatcrisis, of je op moet houden met marktwerking in de zorg, of een toekomst zonder bezuinigingen een reële optie is, of we de klimaatdoelen met of zonder kernenergie kunnen halen, dat we allemaal van die corona-ellende af willen, et cetera. Dit terwijl het Nederlandse volk de grootste en gevaarlijkste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog doorleeft. Geen lijsttrekker had concrete ideeën over hoe we daar uit moeten komen.

De staat bouwt momenteel een gigantische schuldenberg op om bedrijven voor een faillissement te behoeden en banen te behouden. Toch is dat bedrag onvoldoende. Duizenden bedrijven en zelfstandige ondernemers staan op de rand van het bankroet. Hun spaarcenten, reserves en pensioenopbouw zijn ze inmiddels kwijt. Ze weten voorlopig ook nog belastingaanslagen, huurbetalingen en bepaalde vaste lasten voor zich uit te schuiven maar die rekeningen gaan komen. De banken hebben al elke coulance uit het raam gegooid.

Nederland, beweren de politici om strijd, gaat zich uit de crisis investeren. Maandagochtend beloofde staatssecetaris Hans Vijlbrief dat de getroffen ondernemers drie jaar krijgen om hun achterstallige belasting te betalen en dat het misschien niet zo’n goed idee was om daar de gebruikelijke rente over te heffen. Ook zou je er over kunnen denken die betalingen over vier jaar uit te smeren. Maar ja, dan moest je eerst met andere schuldeisers gaan praten, want anders staken die hun vinger op. De gedachten gingen uit naar het horeca-echtpaar uit het debat dat Wopke Hoekstra vroeg waarom hun verkoop van afhaalmaaltijden had geleid tot een korting op de overheidssteun. Het antwoord van de lijsttrekker bestond uit leeg gepraat.

Ook in vier jaar zullen heel veel bedrijven hun belastingschulden niet kunnen voldoen. Kwijtscheldingen wees Vijlbrief van de hand. Dat was niet eerlijk tegenover de burgers die wel netjes hun aanslagen hadden voldaan. Het is echter de vraag of het rechtvaardigheidsgevoel het kapot laten gaan van heel veel bedrijven en werkgelegenheid waard is. De belastingbetalende burger koopt er weinig voor als de prijs een zware depressie is die hem wellicht net zo goed kopje onder laat gaan.

Terwijl Vijlbrief, staatssecretaris van fiscale zaken, smakelijk vertelde hoe hij de belastingaangifte zo ongeveer wel begreep en die daarom liever liet invullen door zijn vrouw, verscheen onder in beeld een treffend bericht. Een derde van de gemeentes zit op zwart zaad en komt er niet meer uit. Dat is het gevolg van kabinetsmaatregelen. Ze lopen stuk op de kosten van zorg en bijstand die vanuit Den Haag onvoldoende worden gecompenseerd. Daarom dreigen sterke verhogingen van de gemeentelijke belastingen samen met bezuinigingen op faciliteiten als bibliotheken en zwembaden.

Net voor de coronacrisis was de mondiale schuld al gestegen tot 322% van het bruto planetair product. Totaalbedrag: 255 biljoen dollar. Volgens het Institute of International Finance is daar verleden jaar 19 biljoen dollar bijgekomen. Nu de pandemie hardnekkiger blijkt dan iedereen hoopte, zal er in 2021 ongetwijfeld op zijn minst nog zo´n bedrag bijkomen.

Als de vraag naar een product stijgt, gaat daarmee ook de prijs omhoog. Politici en economen spiegelen ons graag een toekomst voor met minimale tot negatieve rentes. Daar kon wel eens een eind aan komen. Zeker als bij kredietverstrekkers de overtuiging groeit dat ze grotere risico´s moeten nemen. Overal ter wereld voorspellen economisch journalisten daarnaast een terugkeer van de inflatie. Dat kan een zegen zijn maar wordt een vloek als de zaak uit de hand loopt. Schulden verdampen door geldontwaarding maar spaartegoeden en andere financiële reserves ook.

Uiteindelijk kan alles uitdraaien op een terugkeer van de ruilhandel. Tijdens de laatste grote periode van hyperinflatie in Duitsland na de Tweede Wereldoorlog vervingen Engelse en Amerikaanse sigaretten het papiergeld. Een jaar of dertig geleden kocht een Nederlandse kennis van mij in Brazilië een Volkswagen Kever om zo zijn spaargeld tegen de hollende inflatie van veertig tot vijftig procent per maand te beschermen. Dit zijn misschien extreme voorbeelden maar de economische klappen die we oplopen zijn dat ook. Geloof niet voetstoots in het praatje dat alles pijlsnel omhoog davert als de winkeldeuren weer open gaan.

De grote vraag op de korte termijn is: hoe lang kan de staat de lockdowns nog financieren? Hoe lang zijn de burgers bereid erin mee te gaan? Zijn de ‘maatregelen’ in beton gegoten of rusten zij op drijfzand? Als die vaccinaties echt werken en negentig procent van Nederland is geprikt, wat moet er dán gebeuren? Welk plan ligt dan klaar om de economische depressie te lijf te gaan? Hoe moet het allemaal volgend jaar? Welk concreet urgentieprogramma dient het volgende kabinet – Rutte IV naar gevreesd mag worden – dan ter tafel brengen? Hoeveel maanden, jaren, decennia krijgen burgers om hun coronaschulden te voldoen?

Daar lulden alle lijsttrekkers zondagavond behendig om heen. Vijf kletsmeiers en een politieke saboteur. Daarom was het debat een beschamende vertoning.

Naschrift: trending op de sociale media na het debat was het gegeven dat volgens Jesse Klaver Koeman nog steeds coach is van Oranje. De lijsttrekkers verdienden niet beter. Weinig mensen viel het op dat Rutte tussen neus en lippen voorstelde een kerncentrale te bouwen op de aardbevingsgrond van Groningen.

Voor het overige ben ik van mening dat de toeslagenaffaire niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen. En de zaak met het Groningse aardgas evenmin