Roxane van Iperen en André van Duin toonden allebei één kant van dezelfde medaille

In tegenstelling tot verleden jaar heeft de landelijke viering van de vierde mei geen ophef veroorzaakt. Arnon Grunberg kreeg vorig jaar naar aanleiding van zijn toespraak in de Nieuwe Kerk een tsunami aan haat en woede over zich heen. Nu was er voor de sprekers alleen maar lof. Dat kwam misschien omdat het organiserend Nationaal Comité Vier en Vijf Mei een voor elk wat wils benadering had gekozen. Roxane van Iperen hield een zeer verontrustende speech waarin zij de zaden van het kwaad in onze samenleving één voor één aanwees naast de algemene menselijke neiging daar langs heen te kijken.  Dit waren haar sleutelzinnen: “Minderheden die hun waarde moeten aantonen: nog zo’n groef die blijft terugkeren, op dit moment in het debat rond het coronavirus. Wat je ook vindt van de aanpak, je kon niet om de discussie over selectie heen, of ‘triage’. Beschaafde taal is altijd de eerste getuige van onheil. De kern: wie verdient een plek aan tafel, wanneer de tafel te vol wordt?”

André van Duin stelde juist gerust. Zijn speech komt voort uit de traditie van de eerste decennia na de oorlog: toen ondergingen wij een beproeving. Nu zijn we vrij. Van Duin illustreerde dat door te vertellen dat hij zijn vierde mei altijd herdenkt bij het Amsterdamse homo-monument. Ook wierp hij zijn overleden levenspartner met wie hij decennia lief en leed heeft gedeeld, een kushand toe. De bizarre denkfout in zijn peroratie aan het eind werd door vrijwel niemand opgemerkt. “Het had ook heel anders kunnen aflopen, zesenzeventig jaar geleden en dan had ik misschien deze toespraak in het Duits moeten voorlezen.” Alsof dat het grootste gevolg was geweest van een nationaalsocialistische zegepraal. De bezetters noch hun Nederlandse geestverwanten zijn aan een grootscheepse en systematische vervolging van de homoseksuelen toe gekomen, maar die zat voor na de verhoopte overwinning zeker in het vat. André van Duin was daar dan zeker slachtoffer van geworden.

Veel twitterati waren van beide speeches diep onder de indruk. Roxane van Iperen en André van Duin toonden dan ook twee kanten van dezelfde medaille. Er is reden voor tevredenheid of liever gezegd voor opluchting dat het kwartje destijds om zo te zeggen de goede kant op viel. Maar ook om de nieuwe signalen van het kwaad te zien. Zo stelde het PVV-kamerlid Gidi Markuszower vragen aan de minister waarin hij suggereerde Syrische vluchtelingen terug te sturen naar hun land waar de geheime dienst van de kwaadaardige dictator Assad al op hen staat te wachten. Het is in dit verband dienstig te vermelden dat deze de leider is van de Baath-partij, die een soort Arabisch nationaalsocialisme predikt. Dit naar aanleiding van het feit dat de laatste tijd 50.000 vreemdelingen een Nederlands paspoort hebben gekregen of liever gezegd verdiend want je krijgt het pas als je aan strenge voorwaarden hebt voldaan. Vandaag was op deze site te lezen dat zeker 2000 vluchtelingen op de Middellandse Zee de dood vonden omdat hun bootjes door Frontex werden teruggeduwd. Dat gebeurt allemaal onder auspiciën van de Europese Unie waarvan Nederland stichtend lid is. Onze regering neemt goedkeurend waar hoe vluchtelingen van de buitengrenzen worden weggehouden, waarbij blijkbaar alle middelen zijn geoorloofd. Het is ver weg. Het gebeurt voor kusten waar geen toeristen komen. Wat niet weet, dat niet deert.

Wij zijn vrij, wij zijn veilig. We prijzen ons gelukkig om ons geboorterecht in een wat niet weet dat niet deert land. Die twee boodschappen brachten de sprekers op de vierde mei. Ze geven allebei een beschrijving van dezelfde context.

Het was een leerrijke avond.

Voor het overige ben ik van mening dat de toeslagenaffaire niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.