Robotisering: Het roer moet om!

‘Daar heb je Onno weer met z’n robots.’ Waarschuwingen voor de enorme impact van de robotisering werden tot nu toe wat lacherig afgedaan. Gelukkig is de bewustwording hierover de afgelopen weken in een stroomversnelling geraakt. Het roer moet om: het is tijd voor een deltaplan.

Minister Asscher erkende op 29 september in een toespraak de mogelijkheid van massale werkloosheid door robotisering. Hij hintte zelfs op een vorm van basisinkomen: “Als robots ertoe zouden leiden dat er voor veel mensen geen betaald werk meer is, moeten we ervoor zorgen dat er voor die mensen wel een inkomen is, zodat ze wel kunnen profiteren van de welvaartsgroei. Daar moeten we nieuwe instrumenten voor verzinnen, dat gaat niet met ons huidige stelsel.” VPRO’s Tegenlicht ging een week eerder al in op de uitvoerbaarheid daarvan (‘Gratis geld’).

Asscher probeerde nog optimistisch te blijven, maar de Volkskrant hielp dat twee dagen later al om zeep: met berekeningen op basis van een Oxford-studie zou 40 procent van de banen in Nederland verdwijnen door opkomst van de robot.

Maar ook de Volkskrant is nog te voorzichtig. Niet 40 procent, maar uiteindelijk zal bijna 100 procent van de banen verdwijnen. Immers, zodra robots intelligenter worden dan mensen, en volgens de voorspellingen gebeurt dat al over 10 tot 15 jaar, is er geen enkele reden meer om voor welke taak dan ook een mens in te huren. Want ook creatief denkwerk kunnen robots straks beter en oneindig veel sneller.

Het is goed dat Asscher politici en ambtenaren wakker schudt. “De toekomst met robots vraagt om een frisse blik, en oplossingen die we nu misschien nog bizar zouden vinden.” Langer wachten op die toekomst is echter kortzichtig. Het roer moet nu om; in elk geval moet het beleid snel worden omgebogen in de juiste richting. Op alle terreinen. Het is tijd voor een brede maatschappelijke discussie, uitmondend in een soort deltaplan. Hier een voorschot met enkele maatregelen voor de korte termijn:

– de AOW-leeftijd niet verder verhogen, maar juist verlagen (naar 60 jaar, dan 55, 50, enz.); – loonbelasting geleidelijk verlagen naar nul; vennootschapsbelasting moet omhoog (kan makkelijk, want loonkosten nemen sterk af); – vaste lasten sterk verminderen, dus stopzetten van de verhuurdersheffing (= huurbelasting) en extra huurverhogingen; – studenten niet opzadelen met studieschulden voor 35 jaar; – aanleg en verbreding van wegen (zoals de A9) stopzetten (woonwerkverkeer neemt sterk af, en zelfrijdende auto’s kunnen dicht op elkaar rijden); – verzorgingshuizen niet sluiten, maar voorzien van zorgrobots.

We moeten niet langer met de rug naar de toekomst staan. “Voor de hele samenleving, en voor werkgevers en werknemers, liggen er enorme veranderingen in het verschiet. Zowel de politiek, als alle andere maatschappelijke partijen, kunnen daarbij niet blijven lopen in uitgesleten paden.” Asscher zegt het zelf!