RIP Mike en Karibuna

Mike en Karibuna zijn niet meer. Wat een intens triest nieuws gisteren. De chimpansees konden door een menselijke fout ontsnappen uit hun gevangenisverblijf in Dierenpark Amersfoort, de vrijheid tegemoet. In plaats daarvan kregen ze de kogel. RIP Mike en Karibuna.

Volgens de dierentuin was de situatie levensgevaarlijk, want de chimpansees vertoonden imponerend gedrag. Hoezo “vertoonden imponerend gedrag”? We hebben het hier over apen die ontsnapt waren en die, natuurlijk doordat ze uit hun vertrouwde omgeving in een voor hen volstrekt onbekende omgeving terechtkwamen, erg gestrest waren. En door hun ‘imponerende gedrag’ in die stressvolle situatie zou verdoven niet mogelijk zijn geweest? Dan zou dus feitelijk geen enkel dier ooit te verdoven zijn, want elk dier is gestrest als het wordt opgejaagd of in een situatie komt waar niet voor is gekozen.

Ik kan mij dat argument gewoon niet voorstellen en dus vroeg ik dit na bij oprichter Edwin Wiek van Wildlife Friends Foundation Thailand (WFFT), een opvangcentrum in Thailand voor apen, tijgers, olifanten en beren die uit handen van stropers en handelaren gered zijn. Ik ken Edwin persoonlijk en weet dat hij zwaar getraumatiseerde dieren, die op dat moment juist “hoog in hun emotie zitten” weghaalt uit dieronterende omstandigheden. Wat vindt hij van dit gebeuren en de verklaring van de dierentuin over de dood van Mike en Karibuna?

Edwin vervolgt:

Dat is duidelijk taal. Het is dus geen kwestie van kunnen maar van willen en van kwalitatief personeel en deskundige dierenartsen. Ook vindt Edwin het nog steeds krankzinnig dat dierentuinen in Nederland niet continue een dierenarts on-site hebben. Dat ben ik zeer met hem eens.

De gezichten van de doodgeschoten apen Mike en Karibuna die overal op sociale media werden gedeeld bleven gisteren maar op mijn netvlies staan en dus ging ik verder zoeken naar informatie over de dieren. In een artikel lees ik over het verdriet van zangeres Conny Vink. Bij het artikel staat een foto van haar eerste optreden samen met Mike in 1969 tijdens een tv-show van Mies Bouwman. Zij zingt en op haar arm zit die arme Mike. Met een trui aan en een tuinbroek. Daarna heeft Conny Vink nog een paar keer met de chimpansee opgetreden:

Ook worden foto’s gepubliceerd van bezoekers die met Mike in een geruite tuinbroek voor de poorten van de dierentuin op de foto gaan en Mike die op een fiets zit. Het is lang geleden maar zo zagen de eerste decennia van Mike’s leven eruit, een levend speelgoedje.

Meer dan 50 jaar zat Mike vast in een gevangenis voor dieren, ofwel eufemistisch ‘een dierentuin’ genoemd. Nog steeds een plek waar je als dier geen kant op kunt en alleen maar om het publiek te entertainen. Oh nee, sorry, dat noemen ze tegenwoordig educatie… Janneke Vink, assistant professor, zegt hierover op Twitter:

Denk het niet, Janneke. Weet het eigenlijk wel zeker. Het enige bestaansrecht voor dierentuinen zou educatie zijn waarbij mensen iets leren van de dieren en de natuur waar zij voorkomen. Hou toch op alsjeblieft. Wees gewoon eerlijk en zeg dat je het leuk vindt om dieren die exact dezelfde gevoelens hebben als wij mensen, die ook vreugde en stress kennen, die ook beschikken over empathische vermogens, die ook hun soortgenoten willen helpen als ze in een moeilijke situatie zitten, voor de rest van hun leven achter slot en grendel te zetten zonder ooit een misdaad te hebben begaan. Maar kom niet bij mij aan dat het gaat om educatie. Dit soort onzin hebben jullie nu al lang genoeg verspreid.

Ik vind een video van een bezoeker die Mike heeft gefilmd. Na 50 jaar gevangenschap en mensen entertainen wordt hij niet lang nadat deze beelden zijn gemaakt genadeloos doodgeschoten. Ik heb er geen woorden meer voor. Behalve dat het mij spijt, Mike en Kribuna, dat wij mensen jullie dit aan hebben gedaan. Er moet een onafhankelijk onderzoek komen en laat dit een moment zijn dat de minister en dierentuinbezoeker eens goed gaan nadenken over überhaupt het bestaansrecht van dierentuinen in deze moderne tijd.

Wat voor recht hebben wij om dieren als Mike en Karibuna in gevangenissen te stoppen? Wat voor recht hebben wij om deze dieren vervolgens ook nog eens af te maken? Er dient nu eindelijk een kantelpunt te komen in het denken over dierentuinen. Misschien is jullie dood dan niet helemaal voor niets geweest.