Rio+20: de uitverkoop van de Aarde

Rio+20 is een mislukking. En jammer genoeg was dat voor niemand een verrassing. Het concept ´groene economie´ werd voor aanvang al door zoveel verschillende partijen met zoveel skepsis ontvangen dat het gedoemd was te mislukken. De milieubeweging wantrouwde de invloed van grote bedrijven, de ontwikkelingslanden de verborgen agenda van het westen en de links georiënteerde landen het neokapitalistische uitgangspunt.

En al dit wantrouwen bleek terecht. Van het idee van een duurzame ontwikkeling naar een groene economie is niet veel meer over dan een groene kleurspoeling voor het huidige economische model. Na drie dagen onderhandelen zijn de wereldleiders niet verder gekomen dan mooie woorden, hole retoriek en een totaal gebrek aan concrete afspraken. De milieubeweging heeft Rio+20 omgedoopt tot Greenwash+20.

De invloed van bedrijven op het onderhandelingsproces was ongekend groot. Terwijl op het People´s Forum midden in de stad met veel emotie voor het recht op water werd gestreden, onderhandelden wereldleiders en bedrijven in een sjiek conferentiecentrum ver buiten de stad over het vermarkten van natuurlijke hulpbronnen als water, bos en landbouwgrond. Twintig jaar geleden hing Greenpeace al een spandoek met de tekst ´verkocht´ aan de Suikerbroodberg, de meest prominente rots in Rio de Janeiro. Twintig jaar later is dit proces nog een stap verder doorgevoerd. De Aarde is in de uitverkoop gezet.

Klimaatverandering zal niet gestopt worden, de ontbossing gaat in rap tempo door, water in berggebieden zal nog verder vervuild raken door mijnbouw. Dit alles om de economische groei te redden. De slachtoffers zijn de boer in Paraguay wiens gewassen sterven door het pesticidegebruik van zijn industriele buurman, de inwoners van Famatina, een Argentijns dorp dat strijd tegen een vervuilende goudmijn, de Afrikaanse vissers die niets meer te vissen hebben omdat Europese visfabrieken alles hebben weggevangen.

De groene economie is een façade geworden om achter te verbergen waar wereldleiders daadwerkelijk op aansturen. Een race to the bottom met als enig doel meer economische groei dan de buren. Zoals hier de huizen aan de randen van favela in vrolijke kleuren geschilderd worden om de ellende erachter te verbergen. Ik heb deze week een bezoek gebracht aan favela Rocinha en was geschokt door de middeleeuwse toestanden achter deze vrolijke façades: open riolen en ziektes die in Europa al lang uitgebannen zijn.

Op naar Rio+30, of is het tijd voor een andere aanpak? Buiten het conferentiecentrum kreeg die andere aanpak in ieder geval al duidelijk vorm: individuen en gemeenschappen die opkomen voor hun rechten en bereid zijn de straat op te gaat om te vechten voor het recht op water, het recht op een duurzame leefomgeving, het recht op een groene en schone toekomst voor hun kinderen. De kracht en de energie waarmee een met verentooi geklede leider van een Amazonestam de rechten van zijn gemeenschap verdedigde geven mij meer dan genoeg hoop dat het nog niet te laat is. We hebben geen internationale resolutie of wereldleiders nodig.