Remkes heeft de boeren toch stiekem hun zin gegeven

Krijgen de boeren dan toch hun zin? Het begint erop te lijken. 2030 hoeft volgens landbouwminister Piet Adema helemaal niet het jaar te zijn waarop de huidige stikstofuitstoot is gehalveerd. ‘Het mag ook 2032, 2033 of 2034 zijn,’ zei hij dinsdagavond in een zaaltje vol woedende tractorpiloten. Welja, waarom niet 2048 of 2074, of met sint-juttemis?

Adema – de opvolger van de wegens totale ongeschiktheid vertrokken Henk Staghouwer – baseerde zich op het eindrapport van bemiddelaar Johan Remkes. Daar was ik al bang voor. Want het rapport-Remkes is vooral geschreven met de bedoeling twee onverzoenlijke kampen met elkaar te verzoenen. Daarom spreekt Remkes met twee tongen, zoals de indianen gezegd schijnen te hebben. Bij de presentatie van zijn rapport liet hij weten ‘vooralsnog’ vast te willen houden aan 2030, maar hij wil wel twee meetmomenten invoeren. In 2025 en 2028 zou opnieuw bekeken moeten worden of de in het regeerakkoord afgesproken doelen haalbaar zijn.

Geen wonder dat Adema ‘heel blij’ was met die ‘nuancering’. 2030 is daarmee immers van de baan. Toen CDA-minister (en partijleider) Wopke Hoekstra in een kranteninterview dat jaar ‘niet heilig’ noemde, was het land (of in elk geval politiek Den Haag) te klein. Maar toen Remkes een paar weken later min of meer hetzelfde betoogde, bleek de opwinding aanzienlijk geringer. 

Remkes was door het kabinet op pad gestuurd om de boel te verzoenen. Dat heeft hij gedaan. Op zich heel knap, want de boeren hebben de hele zomer keihard actie gevoerd, waarbij ze niet op een verkeersopstoppinkje meer of minder keken. Maar Remkes heeft het conflict vooral weten te sussen door de agrarische wereld zoveel mogelijk zijn zin te geven. Niet openlijk maar stiekem, zonder het met zoveel woorden te zeggen. 

Inmiddels mag je wel concluderen dat het vrijwel onmogelijk is twee kampen met een tegenovergestelde mening op één lijn te krijgen. Remkes had moeten kiezen (in het voordeel van de natuur uiteraard) en daarna had het kabinet onverkort aan die keuze moeten vasthouden. Maar de maatschappelijke onvrede zou enorm geweest zijn en dat was allerminst de bedoeling.

Zoals te verwachten viel zorgden de uitspraken van Adema voor opschudding, ook in de coalitie. D66-Kamerlid Tjeerd de Groot riep dat de ChristenUnie-minister zijn woorden moest terugnemen. Logisch, want van de grote D66-overwinning blijft op deze manier weinig over. 

Opmerkelijk genoeg vindt ook VVD’er Thom van Campen dat Adema zijn mond had moeten houden. Hij suggereerde dat de bewindsman vooral zijn achterban heeft willen bedienen. Ongetwijfeld was dat zo. Maar ik vermoed dat Adema ook zei wat hij vindt. Namelijk dat de afspraken in het regeerakkoord om de stikstofemissie te verminderen veel te ver gaan.

Dat de VVD hetzelfde standpunt inneemt als D66 is op zich uitzonderlijk, al herhaalden beide partijen inhoudelijk alleen wat in het regeerakkoord staat. Van Campen (en naar ik aanneem de rest van de Kamerfractie) kiest voor de natuur, dus tegen de boeren. De liberale partij is evenwel ernstig verdeeld over stikstof. In juni sprak een kleine meerderheid tijdens een ledenvergadering nog uit dat de VVD-Kamerleden te veel anti-veestapel zijn. 

Op zichzelf verdient het waardering dat de liberalen aan hun koers zijn blijven vasthouden. Stikstofminister Christianne van der Wal (nota bene ex-partijvoorzitter) heeft zich zelfs door een huisbezoek van protesterende boeren niet laten afschrikken.

CDA en ChristenUnie hebben bij mijn weten nog niet gereageerd op de uitlatingen van Adema. Beide partijen staan bekend als boervriendelijk. Ze gaan vast niet eisen dat de landbouwminister zijn woorden terugneemt. Integendeel: ze zullen hem waar mogelijk steunen. Hopelijk blijft de VVD bij haar stellingname, dan is de hoop voor de natuur nog niet helemaal verloren. Al zie ik het somber in.