Regime Wit-Rusland kaapt RyanAir-vlucht om journalist te ontvoeren

Het Wit-Russische illegitieme regime van dictator Loekasjenko heeft een vliegtuig van RyanAir gedwongen laten landen in Minsk, om een kritische Wit-Russische journalist en oppositie-activist aan boord te arresteren. Dat melden Griekse en Wit-Russische media. Een MiG-29 gevechtsvliegtuig zou het passagierstoestel hebben onderschept. Het vliegtuig met aan boord journalist Roman Protosevich, was onderweg van Griekenland naar Litouwen. Protasevich is in Wit-Rusland ter dood veroordeeld.

Protosevich is een van de eindredacteuren van het kanaal Nexta Live op communicatieapp Telegram. Nexta Live ontpopte zich tijdens de massademonstraties tegen Loekasjenko als de manier voor Wit-Russen zowel binnen als buiten de landsgrenzen op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen. Via het kanaal werden honderden berichten per dag verstuurd, vaak niet meer dan korte video’s van de demonstraties op verschillende plekken in het land met een korte beschrijving van de gebeurtenissen. Het kanaal werd gelanceerd begin augustus 2020 – het was daarvoor vooral een YouTube-kanaal – en had al gauw zo’n 300.000 volgers. Krap een maand later waren dat er meer dan twee miljoen.

Al gauw werden via het Telegram-kanaal niet alleen meer berichten verstuurd over de demonstraties, maar werden er ook protestacties gecoördineerd. Zo werden deelnemers op de hoogte gehouden van de plekken waar veiligheidstroepen aanwezig waren en op welke locaties veilig gedemonstreerd kon worden. Er was vooral in het begin ook kritiek op Nexta Live, onder meer vanuit de Wit-Russische journalistieke wereld zelf. Zij wezen erop dat het Telegram-kanaal weinig deed om feiten te controleren en dat het gevoelig was voor het verspreiden van desinformatie.

Nadat oprichter van Nexta Live Stepan Svetlov besloot serieuzere journalistiek via het kanaal te bedrijven, dus mét factchecking, sloot Protosevich zich bij het team aan. Beiden konden grotendeels ongehinderd hun werk doen, aangezien ze allebei in Polen wonen. Nadat Loekasjenko in een poging de oppositie tot zwijgen te brengen het internet in Wit-Rusland goeddeels had afgesloten, nam de populariteit van Telegram waarop de dictator geen invloed had, een vlucht. Tot grote woede van het regime. In augustus vorig jaar werd Svetlov, bekend onder zijn alias Putilo, al bij verstek berecht en veroordeeld tot 15 jaar gevangenisstraf wegens ‘het organiseren van demonstraties en het oproepen tot het omverwerpen van de regering’.

Ook Protosevich werd veroordeeld. Nadat Nexta Live werd bestempeld tot extremistisch netwerk, werd Protasevich beschuldigd van terroristische activiteiten. Het regime dwong het toestel van Ryanair zondag te landen in Minsk nadat het de luchtvaartmaatschappij liet weten dat er mogelijk een bom aan boord was. Daar bleek geen sprake van. De journalist werd direct na de landing aangehouden.

De zich in ballingschap bevindende oppositieleider Svetlana Tichanovskaja laat weten: “Het regime heeft de veiligheid van alle passagiers aan boord en van de hele burgerluchtvaart in gevaar gebracht, om wraak te kunnen nemen op de man die redacteur was van het grootste Wit-Russische onafhankelijke telegramkanaal.” Ze heeft opgeroepen tot directe actie vanuit de internationale gemeenschap.