'Regering probeert onthullende rapporten nog steeds te verbergen'

Bij Buitenhof zijn SP-leider Lilian Marijnissen en onafhankelijk Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt te gast om te praten over de zogeheten nieuwe bestuurscultuur. Dat zou een cultuuromslag moeten betekenen maar al snel gebeuren er zaken die de vraag oproepen of er wel wat verandert aan de politiek van heimelijkheid waar Rutte zo lang een glimmen imago mee heeft weten te behouden.

Zo werden afgelopen dinsdag, net voordat de coronaversoepelingen werden afgekondigd die het nieuws zouden beheersen, twee explosieve rapporten uit over misstanden bij de Belastingdienst. Niemand kan het – nog – hard bewijzen maar volgens Marijnissen en Omtzigt is dat tijdstip geen toeval. Marijnissen wijst op een patroon in dit soort praktijken waarbij brisante informatie wordt gepubliceerd op het moment dat andere zaken de volle aandacht van het publiek opeisen. Omtzigt beaamt dat. In dit geval ging het om de onthulling dat de Belastingdienst burgers tot verdacht bestempelde op basis van “uiterlijke kenmerken”. Daarmee wordt opnieuw bevestigd wat al langer het vermoeden is: dat de Belastingdienst zich schuldig maakte aan racisme en daarmee in strijd met artikel 1 van de Grondwet handelde. Het kabinet wil dat er een extern onderzoek komt. Volgens Omtzigt gaat dat louter om opnieuw tijd te rekken. “Denk je dat ze bij de Belastingdienst zelf niet weten wat ze gedaan hebben?”

Volgens Omtzigt en Marijnissen is de regering zo huivering met toegeven wat zich bij het Toeslagenschandaal heeft afgespeeld omdat er waarschijnlijk sprake is van strafbare feiten. Dan gaat het niet meer om politiek maar moet Justitie in actie komen en lopen betrokkenen kans om voor de rechter te verschijnen. Marijnissen wijst er op dat het niet alleen om racisme ging maar ook om mensen met lage inkomens. “Uitgerekend die mensen worden het hardste gepakt.”

Marijnissen wil dat ook het systeem van toeslagen ter discussie wordt gesteld. “Dat is om te beginnen al een neoliberaal systeem.” Daarna gaat het over de toon van het debat, daardoor zou het vertrouwen van de burgers in de politiek verminderen. Voelen ze zich aangesproken door die kritiek wil interviewer Maaike Schoon weten. Omtzigt zet daarop een aantal andere zaken uiteen die het vertrouwen schaden. Hij wijst er op dat het kabinet bijvoorbeeld vaak niet de wet of de regels volgt. “Daar zouden we het over moeten hebben.”

Marijnissen wijst er op dat haar partij al heel lang gewaarschuwd heeft voor de zaken die nu inderdaad mislopen. Het bleek de afgelopen jaren onmogelijk om daar over te debatteren omdat onder Rutte de coalitie dat voortdurend verhinderde.