Red het Zeeuwse Delta

Toegegeven, wij stonden te juichen op onze stoelen toen het energiebedrijf Delta onlangs bekend maakte “het besluit tot de bouw van een nieuwe kerncentrale in elk geval enkele jaren uit te stellen” We hadden er sinds 2007, toen Delta haar nieuwe nucleaire ambities aankondigde, keihard voor gewerkt om dat plan zo gauw mogelijk te torpederen. We hebben dus enkele jaren lijnrecht tegenover elkaar gestaan, met weinig ruimte voor nuance of een compromis. Een halve kerncentrale bestaat immers niet… .

Nu is het tijd om, met elkaar, een nieuwe weg in te slaan. Als Delta er nu niet in slaagt een vaste, duurzame koers te gaan varen staan we over een paar jaar ongetwijfeld weer tegenover elkaar. Laten we leren van Duitsland; het besluit te stoppen met kernenergie is daar gecombineerd met een krachtig en breed gedragen politieke koers om fors op duurzame bronnen in te zetten. En dan kan het lukken, en hoeven we niet over een aantal jaren te constateren dat we CO2-doelstellingen niet halen, dat we te veel afhankelijk zijn geworden van het buitenland voor onze energievoorziening en dat de prijs door krapte op de markt weer verder stijgt.

Delta heeft moeilijke jaren achter de rug. Op duurzame activiteiten met zon en biomassa werd fors afgeschreven, de directie en raad van bestuur werden vervangen en recent werd de nieuwe directeur weer geofferd, ditmaal omdat hij er niet in slaagde het nucleaire project van de grond te krijgen. Bovendien werd langzamerhand duidelijk dat toch echt niet elke Zeeuw de wens voor een nieuwe kerncentrale steunde, en die groeiende twijfel begon te knagen aan het imago van het Zeeuwse bedrijf dat er zo prat op gaat geworteld te zijn in de Zeeuwse delta.

Maar het energiebedrijf heeft ook nog steeds een prachtige uitgangspositie om uit te groeien tot een van de meest waardevolle – echt Nederlandse – stroomboeren. Het is nog volledig in Nederlandse publieke handen, het heeft een aardig productiepark met een heel behoorlijke mix van energiedragers waarvan ruim 50% gas en 10% hernieuwbaar. De kolencentrale, voor 70% van Delta, wordt wellicht in 2013 gesloten omdat kolen dan eindelijk, dankzij de Europees afgesproken CO2 handel, te duur worden. Een prima startpositie voor snelle verdere vergroening. Bovendien doet Delta het ook financieel lang niet slecht en is er – door het besluit geen miljarden te investeren in een nucleaire baksteen –  ruimte om beschikbare middelen flexibeler in te zetten.

Een ander belangrijk voordeel is de sterke binding met de regio waarin ze actief is. Ongeveer 95% van de Zeeuwse aansluitingen is klant bij Delta. Elke Zeeuws gezin kent wel iemand die bij Delta werkt en het energiebedrijf heeft voelsprieten tot in de kleinste haarvaten van de Zeeuwse samenleving. Er is nog veel waardering voor het bedrijf en er is een onmiskenbaar gevoel van regionale trots; `kom je aan Delta, dan kom je aan de Zeeuw`. Dat kan geen enkel ander groot energiebedrijf meer zeggen. Alles is verkocht aan het buitenland of in elk geval zo groot geworden dat je als klant alleen contact hebt met een ingehuurde student achter de telefoon of aan de deur – en diezelfde student komt je dan de week daarop overhalen om klant te worden bij een ander energiebedrijf. Dit lot wacht de Zeeuwse klanten ook als hun energiebedrijf ergens in de komende jaren wordt opgeslokt door een buitenlandse speler. 

Delta heeft als zelfstandig en trots Zeeuws bedrijf alleen toekomst als ze maximaal inzet op een groene toekomst, van en voor de Zeeuwse klant, met de overheid als aandeelhouder. Dat kan ze niet alleen. Daar zal ze de steun van de provinciale politiek, de Zeeuwse bevolking en een paar andere spelers op de markt bij nodig hebben. Daarbij zie ik wel een scenario voor me waarbij Eneco en Greenchoice verregaand gaan samenwerken met Delta. Greenchoice heeft alleen klanten en nog weinig eigen productievermogen en is te klein om bijvoorbeeld echt serieuze windparken te realiseren. Bovendien zijn de oprichters – pioniers en wegbereiders voor groene stroom-  inmiddels uit beeld bij het bedrijf en zal het binnenkort toch eens gaan nadenken; gaan we verder met wat we doen of gaan we een echt grote stap zetten? Eneco heeft een heel duidelijke duurzaamheidambitie maar kan heel goed een paar honderdduizend klanten extra gebruiken, zeker als die zo trouw zijn als de Zeeuwen aan hun Delta. Een combinatie van groene durf en kennis van lokale, decentrale oplossingen (Greenchoice), een stevige kapitaalspositie, duurzame ambities en verstand van grote windparken (Eneco) met een echt geworteld energiebedrijf, van en voor de burgers (Delta) is potentieel zeer kansrijk en kan de steun verwerven van de burger en de milieubeweging. Enige maanden geleden hebben we in Zeeland de stichting Stroom naar de Toekomst opgericht, als vehikel om Delta te verleiden af te zien van een nieuwe kerncentrale. Nu is het zo ver. Misschien is bovenstaand scenario een wat wilde steen in de vijver, het kan er ook anders uitzien. Als Delta maar gered wordt en verder kan, met en voor de Zeeuwen, in Zeeland.  Moeten ze alleen nog even de bestaande kerncentrale sluiten… Peer de Rijk is directeur van WISE en 1 van de initiatiefnemers van Stroom naar de Toekomst