Rapport vernietigend over Britse rol in Irak, Blair blijft ontkennen

De voormalige Britse premier Tony Blair liet de oud-president van de Verenigde Staten George W. Bush weten hem ‘ongeacht wat’ te steunen, acht maanden voor de invasie in Irak überhaupt van start ging. Ook was het Blair die voorstelde het offensief in januari of februari 2003 te starten. Dat blijkt uit het onderzoek van de commissie-Chilcot. Het rapport heeft geen goed woord over voor de rol van Tony Blair in de Irak-oorlog. De invasie was slecht gepland, de consequenties werden volledig onderschat.

Onderzoeker Sir John Chilcot presenteerde het omvangrijke rapport woensdag na zeven jaar onderzoek. De commissie, in 2009 ingesteld door toenmalig premier Gordon Brown, richtte zich op de aanloop naar de invasie van Irak en de besluitvorming. Ook werd gekeken naar de militaire activiteiten van de Britten tijdens de oorlog zelf en de nasleep ervan. Voor het onderzoek werden meer dan 150 duizend documenten bestudeerd en 150 getuigen gehoord.

Hoewel het rapport niet expliciet zegt dat Blair een officiële deal sloot met Bush om een militaire actie in Irak te steunen, beschrijft het hoe Blair zich al in juli 2002 dusdanig achter Bush schaarde dat het Verenigd Koninkrijk ‘erg moeilijk’ onder die steun uit zou kunnen komen. De Britse premier schreef Bush een zes pagina’s tellende brief waarin stond: ‘Ik doe met je mee, ongeacht wat.’

Uit het onderzoek blijkt verder dat Blair het Verenigd Koninkrijk de oorlog in loodste nog vóór alle ‘vreedzame mogelijkheden tot ontwapening waren uitgeprobeerd’. De invasie was volgens Chilcot dan ook ‘geen laatste redmiddel’. Beweringen dat Saddam Hoessein over massavernietigingswapens beschikte werden door Blair gebracht ‘met een zekerheid die nergens op gebaseerd was’.

Het rapport veegt ook de vloer aan met het proces waaruit de legitimiteitsverklaring voor de oorlog voortvloeide, de gebruikte inlichtingen en de voorbereidingen voor het conflict. De consequenties van een oorlog in Irak werden ernstig onderschat ondanks ‘expliciete waarschuwingen’ en de Britse overheid ‘slaagde er niet in de opgestelde doelstellingen te behalen’.

Reacties Tony Blair heeft inmiddels gereageerd. Wat hem betreft toont het rapport juist aan dat er geen sprake is geweest van leugens en bedrog. Blair zei de omstreden oorlog destijds te zijn begonnen ‘met de beste bedoelingen’ en ‘in het belang van het land’. Ook verklaarde hij nog altijd achter de beslissing te staan om Saddam Hoessein af te zetten. Blair liet weten de Britse doden als gevolg van de oorlog te betreuren, maar sprak zich niet uit over het veelvoud aan Irakese slachtoffers.

Volgens Labour-leider Jeremy Corbyn blijkt uit het rapport onomwonden dat het Britse parlement ‘misleid’ werd om in te stemmen met de invasie. ‘Dit was een een daad van militaire agressie, begonnen onder valse voorwendselen.’ De huidige premier David Cameron vindt dat alle parlementsleden die destijds voor de oorlog stemden, nu hun verantwoordelijkheid moeten nemen. ‘We kunnen de klok niet terugdraaien, maar we kunnen wel van de lessen leren.’

Impeachment De uitkomst van het onderzoek, samengevat in een 2,6 miljoen woorden tellend rapport – vier keer de omvang van Tolstojs Oorlog en Vrede – is van groot belang voor de nabestaanden van de omgekomen Britse soldaten. Zowel zij, als ook oud-militairen, kunnen nu schadeclaims indienen bij de Britse overheid. Daarnaast zouden meerdere politici uit onder andere de Labour-partij en de Schotse Nationale Partij van plan zijn een impeachmentprocedure tegen Blair te starten. Als die slaagt zal Blair nooit meer een gekozen functie kunnen vervullen en bestaat de kans dat hij tot een gevangenisstraf zal worden veroordeeld.

Sky:  Blair Backed Bush Eight Months Before Iraq War Volkskrant: Onderzoek: ‘Britse invasie Irak op basis van zwak bewijs’ RTL Nieuws: Britse invasie in Irak slecht voorbereid en consequenties onderschat

cc-afbeelding: Center for American Progress