Project Thorbecke: haal en breng de stembiljetten bij de kiezers thuis

De corona-maatregelen maken het voor velen lastig om in maart naar het stembureau te gaan. Daarom wil Minister Ollongren maatregelen treffen: burgers van zeventig jaar en ouder stemmen per post. Kiezers mogen op hun naam in plaats van twee, drie volmachten laten uitschrijven. De Kiesraad is over deze voorstellen uitermate kritisch. Ze bieden gelegenheid tot aanzienlijke fraude.

Soms kun je uit het verleden leren. Toen in 1848 met de grondwet van Thorbecke rechtstreekse verkiezingen werden ingevoerd, was er van algemeen stemrecht geen sprake. Dat was voorbehouden aan volwassen mannen met een stevig inkomen. Alleen zij werden geacht over een gezond politiek oordeel te beschikken. Het waren er ongeveer honderdduizend op een bevolking van drie miljoen. Op de dag van de verkiezingen kregen zij des ochtends door de gemeente het stembiljet aan huis uitgereikt. Ze hadden vervolgens de hele dag om na te denken want tegen de avond pas kwam er een ambtenaar het weer ophalen.

Dat voorbeeld kunnen we met een paar aanpassingen volgen. Alle stemgerechtigden van zeventig jaar of ouder mogen bij hun gemeente een aanvraag doen thuis te stemmen. Wie jonger is, moet een attestje van de huisarts bijvoegen waarin staat dat betrokkene op lichamelijke gronden niet in staat is zelf aan de stembus te verschijnen.

Op verkiezingsdag belt laten we zeggen tussen 09.00 en 11.00 uur iemand van de gemeente aan die het stembiljet op vertoon van een geldig identiteitsbewijs met enveloppe aan de kiesgerechtigde persoonlijk in handen geeft, desnoods in de slaapkamer. Niet thuis? Pech gehad. Diezelfde persoon haalt het tussen 15.00 en 17.00 uur weer op. Niet thuis? Ook nu pech gehad. Het ingevulde biljet zit dan in de gesloten enveloppe. De persoon van de gemeente legt zowel het uitreiken als het ophalen vast.

Voor het bezorgen en ophalen van de stembiljetten worden alle ambtenaren ingezet die niet per se op hun werkplek aanwezig moeten zijn. Gemeentelijke loketten zijn die dag gesloten. Het zal waarschijnlijk nodig zijn om bovendien tijdelijke medewerkers in te zetten. Er zijn nog drie maanden om ze te werven. Dat zal geen moeite kosten. Er zijn genoeg mensen te vinden die mee willen werken aan het goede verloop van het democratisch proces, zeker als ze er ook nog een centje mee kunnen verdienen.

Er is een goede naam voor deze manier van stemmen in coronatijd: project Thorbecke.