Project 2025: Het Republikeinse masterplan om de Amerikaanse rechtsstaat definitief om zeep te helpen
Project 2025, een bijna 900 pagina's tellend plan opgesteld door de uiterst conservatieve Heritage Foundation waarvan zeker 120 leden Trump-getrouwen zijn, staat volop in de aandacht vanwege de verstrekkende en controversiële beleidsvoorstellen. Het plan, dat bedoeld is als een blauwdruk voor een potentiële tweede termijn van Donald Trump als president van de Verenigde Staten, zal van de VS de facto een autocrate staat maken. Daarmee vormt het plan een directe bedreiging voor het voortbestaan van de Amerikaanse rechtsstaat. Verwacht wordt dat het plan op het Republikeinse congres volgende week wordt aangenomen als officieel beleidsplan.
Een van de meest omstreden onderdelen van Project 2025 is het voorstel om de volledige federale bureaucratie onder directe controle van de president te plaatsen. Deze centralisatie van macht zal de checks and balances, die essentieel zijn voor het Amerikaanse systeem van gescheiden machten, ernstig ondermijnen. Experts vrezen dat dit de weg vrijmaakt voor het door Trump zo gewenste autoritair bestuur en een afname van de onafhankelijkheid van federale agentschappen. Het plan stelt onder meer drastische hervormingen bij federale agentschappen voor, waaronder bij het Ministerie van Onderwijs, dat geheel moet worden afgeschaft. Dit ministerie heeft volgens de Foundation toegestaan dat kinderen zijn onderwezen op het gebied van diversiteit en inclusie en daarmee de in hun ogen zo kwaadaardigde "woke ideologie" gevoed.
Andere agentschappen, zoals de FBI, zouden grondig worden hervormd op zo'n manier dat de diensten vleugellam worden. Overheidsfunctionarissen worden niet langer beschermd door baangaranties bij machtswisselingen, maar kunnen direct worden ontslagen en vervangen worden door loyalisten.
Project 2025 bevat ook rigide anti-immigratiemaatregelen, zoals verhoogde financiering voor een grensmuur, het paradepaardje van Trumps eerste termijn dat nooit echt van de grond kwam, en het compleet verbieden van visa voor slachtoffers van misdaad en mensenhandel. Deze voorstellen zullen de levens van immigranten en asielzoekers aanzienlijk verslechteren en de toegang tot humanitaire bescherming beperken.
Het plan stelt ook voor om de federale goedkeuring van abortusmedicijnen in te trekken en andere beperkingen op reproductieve gezondheidszorg in te voeren. Hierdoor zullen vrouwen vrijwel geen toegang meer hebben tot veilige abortus. Onder het vorige bewind van Trump is de macht van uiterst conservatieve evangelicals fors toegenomen. Dat leidde er al toe dat veel Republikeinse staten abortus hebben verboden en zware straffen hebben ingevoerd voor vrouwen die een abortus ondergaan. Dit gaat in een aantal staten zo ver dat het verbod al direct na de bevruchting geldt en al strafbaar is voordat de vrouw zelfs maar weet dat ze zwanger is. Ook voor slachtoffers van verkrachting is een abortus in veel Republikeinse staten inmiddels strafbaar. Dit beleid zal onder Project 2025 landen worden uitgerold. Volgens het plan moet de overheid "een op de Bijbel gebaseerde, door de sociale wetenschappen versterkte definitie van huwelijk en gezin handhaven".
Voor de strijd tegen de klimaatcrisis is Project 2025 eveneens catastrofaal. Federale financiering voor hernieuwbare energie wordt drastisch verminderd. In plaats daarvan wordt de nadruk gelegd op de productie van fossiele brandstoffen.
Het plan bevat daarnaast vergaande voorstellen gericht zijn op het beperken van rechten voor LHBTQIA+-gemeenschappen en het ondermijnen van de scheiding tussen kerk en staat. Een van de voorstellen waar in sommige gevallen nog lacherig op werd gereageerd, is een totaalverbod op pornografie, inclusief straffen voor acteurs en producenten hiervan. Internet- en telecombedrijven die toegang tot pornosites bieden kunnen direct door de overheid worden verboden. De werkelijke reden achter dit verbod is echter in geen geval humoristisch: het gaat erom alle uitingen van homoseksualiteit volledig te verbieden.
De voorstellen van Project 2025 hebben geleid tot felle reacties van democratische politici en activisten. Een groep Democraten in het Huis van Afgevaardigden heeft inmiddels een speciale taskforce opgericht om het plan te bestrijden, met als doel de Amerikaanse democratische instituties te beschermen tegen wat zij terecht zien als een extreme en autoritaire agenda met als enige doel onbeperkte macht in handen van Donald Trump te leggen.
De Heritage Foundation is niet zomaar een hobbyclubje dat in het wilde weg voorstellen doet. Al in 1981 bepaalde het grotendeels het beleid van toenmalig president Ronald Reagan. De samenstelling van de leden is door de jaren heen wel veranderd. Hoewel Trump onlangs nog in alle toonaarden ontkende ook maar iets van het project af te weten, kan ook die uitspraak bovenop de immense hoop leugens van de oud-president worden gegooid. Het team dat het project heeft opgezet, zit namelijk boordevol (voormalige) Trump-adviseurs, waaronder directeur Paul Dans, die stafchef was bij het Office of Personnel Management terwijl Trump president was. Russell Vought, een andere voormalig functionaris van de Trump-regering, schreef een belangrijk hoofdstuk in het document en fungeert tevens als platformbeleidsdirecteur voor 2024 van het Republikeinse Nationale Comité. Ook Trump-adviseur en rechtsextremist Stephen Miller is onderdeel van het project.
Voorzitter van de Heritage Foundation Kevin Roberts wist begin deze maand allesbehalve de gemoederen te kalmeren. In een interview hintte hij op een gewelddadig machtsovername door te zeggen: "We bevinden ons in de tweede fase van de Amerikaanse revolutie, die zonder bloedvergieten zal blijven zolang links dat toestaat".
Eind vorige maand besteedde John Oliver in Last Week Tonight uitgebreid aandacht aan Project 2025 en legde daarin haarfijn uit waarom een tweede termijn van Trump nog veel rampzaliger wordt dan de eerste.