Progressieven moeten bouwen aan een eigen beweging

Door:  Jurjen van den Bergh en Gerard Oosterwijk

Op 15 maart slaakte de binnenlandse en buitenlandse pers een zucht van verlichting, De PVV zou in Nederland niet de grootste worden. Links progressieve activisten wisten echter wel beter. Wilders werd misschien niet de grootste, maar de naar rechts opgeschoven VVD en CDA hadden samen met de ras-liberalen van D66 alle ruimte voor een rechts-individualistisch motorblok in het volgende kabinet. Dat Jesse Klaver – net als Bernie Sanders in Amerika en Jean-Luc Mélenchon in Frankrijk – met een onversneden Links-progressief verhaal ook een overwinning boekte is daarbij, een niet onbelangrijke, maar schrale troost.

Urgentie Er is dus een grote urgentie voor progressieven in Nederland om op te komen voor hun waarden. Links zit in de hoek waar de klappen vallen en politici en maatschappelijke organisaties kunnen het niet alleen. Echte vernieuwing moet van onderop komen en daar komt gelukkig het goede nieuws vandaan. In het Amerika van Trump laten de Women’s march , de March for Science en Fight for 15 zien dat progressieven zich kunnen verenigen. Dit heeft een besmettelijk effect op de rest van de wereld, ook op Nederland. Onze mars voor de wetenschap, de crowdfunders die de Hemwegcentrale willen opkopen, de Women’s March , Ieder1 , en initiatieven als Ploumen4Women laten zien dat er plek is voor een sociaal, divers en duurzaam alternatief.

Nieuw zijn deze redelijk spontane initiatieven niet. Eerder hadden we al pop up-initiatieven als Occupy, of de bezetting van het Maagdenhuis. Die groeide uit tot een beweging die de wetenschap wil hervormen en de universiteit democratiseren. Deze initiatieven kennen geen institutionele basis, maar ontstaan als spontaan protest dat binnen enkele weken, of zelfs dagen, uitgroeit tot een massabeweging. Soms wereldwijd met honderdduizenden mensen soms alleen lokaal, maar vaak niet minder indrukwekkend. De Nederlandse Women’s march had meer dan 15.000 deelnemers, evenveel als Ieder1.

Bewegingen zijn de toekomst Ook gevestigde maatschappelijke organisaties als FNV, Greenpeace, de Consumentenbond en Milieudefensie zien de meerwaarde van die bewegingen van onderop. Het verzet tegen foute handelsverdragen als CETA en TTIP begon met 50 man en een Trojaans Paard op het Beursplein, om in oktober 2016 achtduizend mensen op de been krijgen voor eerlijke en duurzame handel. De aanwezigen organiseren nu zichzelf en voeren actie, zetten zich in voor alternatieven en verbreden hun basis. Ook de schoonmaakacties van de FNV leidden tot zo’n beweging. Die na een kleine tien jaar strijd de machtsbalans dusdanig heeft hersteld dat ook zonder harde stakingen een goede CAO kan worden afgesloten voor tienduizenden schoonmakers. Echte banen voor echt werk!

De toekomst voor progressieve verandering ligt bij dit soort bewegingen. En er is reden tot optimisme. Deze pop-up bewegingen krijgen – zonder echte organisatorische basis – in korte tijd veel mensen op de been. Het leidt tot gretige interesse van bestaande organisaties, die het model willen kopiëren. Dat zou een verkeerde reflex zijn. Het gure populistische klimaat vraagt om een antwoord. En dat komt van allerlei kanten. Deze bewegingen werken omdat ze het op hun eigen manier kunnen doen. Wat wel goed nieuws is, is dat na een tijd van vertwijfeling progressieve Nederlanders voluit opkomen voor hun idealen. Het is dus goed als die nieuwe clubs en de golden oldies onder de maatschappelijke organisaties elkaar weten te vinden. Daarom gaan we vandaag, op 1 mei tijdens een FNV-bijeenkomst, in gesprek met deze nieuwe bewegingen.

Want nu het midden verdwijnt en de politiek naar rechts opschuift, hebben vakbonden en NGO’s hulp nodig. Die hulp ziet er anders uit dan zij gewend zijn, maar is oprecht, onverschrokken en heeft veel potentieel. Het is dus heel verstandig dat zij die hulp accepteren en niet proberen te bestrijden of in te lijven. Progressief Nederland komt in beweging en ze verdient alle steun die we hebben.