De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen
Preventie is geen taak voor Coca-Cola
•
88 keer bekeken
• 
Een verkeerde levensstijl is niet alleen een kwestie van individuele
keuzevrijheid, maar ook van leefomgeving en leefgewoontes. De rol van de
overheid mag daarom niet worden gebagatelliseerd
Hoe armer je bent, hoe eerder je sterft. Helaas is dat ook in Nederland nog altijd de praktijk. Nederlandse vrouwen met een laag inkomen en/of een lage opleiding leven gemiddeld ruim 6 jaar korter dan vrouwen die hoger op de maatschappelijke ladder staan. Bij mannen is dit verschil zelfs meer dan zeven jaar. Cynisch genoeg weten we ook dat ‘welvaartsziekten’, ziekten die ontstaan door onze levensstijl, juist bij mensen met de laagste inkomens het meest voorkomen. Wie weet dat de inkomensverschillen de afgelopen jaren zijn toegenomen zal dan ook niet verbaasd zijn dat de sociaaleconomische gezondheidsverschillen de afgelopen jaren niet kleiner zijn geworden. De oplossing van dit probleem zit voor een groot gedeelte in één woord: preventie.
Door Henk van Gerven en Renske Leijten
Maar om te komen tot een structurele verbetering van preventie is een radicale koerswijziging nodig. In plaats daarvan maakt deze regering van VVD en PvdA een zeer opmerkelijke keuze bij het aanpakken van de gezondheidsverschillen in onze samenleving. Ze leggen die verantwoordelijkheid bij zorgverzekeraars en bij voedsel- en frisdrankfabrikanten. Maar hebben deze twee branches wel belang bij preventie?
Zorgverzekeraars staan niet te springen om te investeren in preventie, want op de korte termijn zullen ze daar zelf niet de vruchten van plukken. De gevolgen van het overlaten van preventie aan Coca-Cola of McDonald’s laten zich raden. Voedsel- en frisdrankfabrikanten zullen preventie wellicht inzetten als marketingstrategie. Maar om te denken dat voor hen preventie belangrijker zal zijn dan de drang naar winstmaximalisatie is ronduit naïef te noemen. Coca-Cola die reclame maakt om minder frisdrank te drinken en McDonald’s die de oorlog verklaart aan vet?
Naast de praktische bezwaren is er ook een principiële reden om preventie niet over te laten aan de markt. De commissie Albeda concludeerde al in 2001 dat “op groepsniveau systematische verschillen worden aangetroffen in ongezond gedrag”. Een verkeerde levensstijl is niet alleen een kwestie van individuele keuzevrijheid, maar ook van leefomgeving en leefgewoontes. De rol van de overheid mag daarom niet worden gebagatelliseerd. Programma’s die gericht zijn op verandering van gedrag en een gezonde levensstijl slaan voornamelijk aan bij hoger opgeleiden. De grote verandering moet echter teweeg worden gebracht bij mensen met een lagere opleiding. Goed preventiebeleid vraagt om langdurige inzet van programma’s die de leefomgeving en de leefgewoontes verbeteren. Op het werk, in huis, op school, in de buurt én met goede zorg.
Daarom stellen wij voor om bij nieuw beleid niet alleen de economische effecten als maatstaf te nemen, maar ook de effecten op de sociaaleconomische gezondheidsverschillen. Om die verandering te realiseren moet het besef doordringen dat het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen primair een verantwoordelijkheid is van de overheid. De overheid zal alleen wetten moeten maken die bijdragen aan het verkleinen van die verschillen, in plaats van de verschillen te vergroten. Invoering van een eigen risico in de zorg of een leenstelsel voor studenten, waardoor jongeren uit een gezin met een laag inkomen worden ontmoedigd om te gaan studeren, horen daar niet bij. Ook de explosie van huurprijzen werkt contraproductief.
Naast dat ook de effecten op de sociaaleconomische gezondheidsverschillen als maatstaf moeten worden genomen, vinden wij dat projecten die gericht zijn op het verkleinen van deze verschillen betaald moeten worden uit een fonds. We noemen dit het Preventiefonds Verkleining Sociaaleconomische Gezondheidsverschillen. Op deze manier kunnen langlopende projecten gefinancierd worden en komen goede projecten niet stil te liggen vanwege het ontbreken van rendement op de korte termijn. Uiteindelijk zal de verkleining van de gezondheidsverschillen meer welzijn en welvaart voor iedereen opleveren.
Preventie is een serieuze overheidstaak. Daarom moet je preventie niet overlaten aan Coca-Cola, McDonald’s of Achmea. De overheid moet het heft in eigen handen nemen om de fundamentele oorzaken van sociaaleconomische gezondheidsverschillen aan te pakken. Dat gaat veel verder dan individuele gedragsverandering. Het komt aan op het verkleinen van verschillen in opleiding en inkomen in combinatie met een toegankelijke gezondheidszorg. De Commissie Albeda deed al in 2001 aanbevelingen om deze problemen aan te pakken en sindsdien is er van de uitvoering nog niets terecht gekomen. Als deze regering ook maar de schijn wil wekken dat ze preventie serieus neemt, dan laat ze het niet over aan bedrijven, maar neemt ze zelf verantwoordelijkheid.
Henk van Gerven en Renske Leijten zijn Tweede Kamerleden voor de SP, Henk van Gerven is tevens oud-huisarts
Praat mee
Reacties (8)
edgarmat
27 jan. 2014 - 13:46
"deze regering van VVD en PvdA ... legt die verantwoordelijkheid bij zorgverzekeraars en bij voedsel- en frisdrankfabrikanten."
Waar kan ik dit besluit terugvinden?
Verder is er natuurlijk nog steeds de eigen verantwoordelijkheid. Die kan men hoogstens stimuleren middels campagnes. Zo'n fonds (Preventiefonds Verkleining Sociaaleconomische Gezondheidsverschillen) is natuurlijk overkill. Het is te duur en de resultaten heel erg onzeker.
0Rapporteren
Log in om te reagerenSarah45
27 jan. 2014 - 13:46
Wishful thinking.
Van bedrijven hoef je niets te verwachten, die zijn opgericht om te verkopen en steeds meer te verkopen.
Van burgers hoef je ook niets te verwachten, die zijn zeer gemakkelijk tot aanschaf van voor hen ongezonde produkten te bewegen.
De Achilleshiel? De 'quick & easy' vindplaatsen. Tankstations, bioscopen, treinstations, luchthavens en alles waar even gewacht of snel doorgereisd moet worden.
Probleempunt, SP zal onvoldoende slagkracht hebben om hier wat aan te doen. De economische belangen zijn simpelweg te groot.
Blijft over de inspanning om mensen bij te brengen hoe slecht ze leven. Want zo lang als de 'duiveltjes op de schouder mogen blijven zitten' zullen burgers de verleiding niet kunnen weerstaan.....
RosaLange
27 jan. 2014 - 13:46
Uiteindelijk ligt de verantwoordelijkheid voor het eigen lijf altijd bij jezelf.
Als je iets wilt doen, moet je in onderwijs investeren. Daar ligt namelijk de grens tussen goede en slechte kansen, tussen wat te besteden hebben en armoede, tussen gezond en ongezond, tussen een lang en kort leven etc.: de opleiding.
Dus dat is investeren, investeren en nog eens investeren in onderwijs aan degenen die het niet van huis uit meekrijgen. Scheelt meteen ook in allerlei kostbare ellende later.
johanw2
27 jan. 2014 - 13:46
Begint de SP nu ook al te investeren in nutteloze hobbyprojecten waar je straks oud-politici tegen een megasalaris aan de bak kunt helpen in allerlei vage management functies? Dat valt me van ze tegen, de SP heeft tot noch toe nog een imago dat ze niet meewerkt aan dat soort baantjesmachines.
Sonia2
27 jan. 2014 - 13:46
Ik zal in het kort even samenvatten wat de SP wil aan de hand van citaten:
"de overheid mag daarom niet"
"een radicale koerswijziging [is] nodig"
"moet het besef doordringen"
"De overheid zal alleen wetten moeten maken"
"als maatstaf moeten worden genomen"
"betaald moeten worden uit een fonds"
"Daarom moet je"
"De overheid moet het heft in eigen handen nemen"
"Als deze regering ook maar de schijn wil wekken dat ze preventie serieus neemt, dan laat ze het niet over aan bedrijven, maar neemt ze zelf verantwoordelijkheid."
Violà. De overheid moet. Tuurlijk. Maar 'hoe dan Jan?' En kan de SP niet beter een adviesbureau voor de overheid worden? Dat scheelt de burger namelijk ook weer geld, en kan de partij eindelijk eens echt zijn eigen broek ophouden.
rbakels
27 jan. 2014 - 13:46
Het doel van een onderneming is zo veel mogelijk winst te maken zonder de continuïteit uit het oog te verliezen, en binnen maatschappelijk (wettelijke) kaders.
Voor een keer neem ik het met de SPers eens dat van ondernemers geen zelfbeperking mag worden verwacht. Die wetten dan anders meeuw en concurrent in het gat stapt.
Florian2
27 jan. 2014 - 13:46
De maakbare samenleving en de overheid die zich echt OVERAL mee moet bemoeien, tot en met het glaasje cola van de burger....
Er bestaat ook zoiets als eigen verantwoordelijkheid dame en heer!!
(want daar hoor ik in dit artikel natuurlijk NIETS over!)
1 Reactie
lembeck27 jan. 2014 - 13:46
Maar dat staat er wel. Mensen moeten leren door informatie en voorlichting. Daarna worden ze geacht het zelf te kunnen.
Je moet je wel realiseren dat er heel veel mensen zijn die dit nooit meegekregen hebben in opvoeding, noch op school. De kennis moeten ze eerst wel leren en dat gebeurt door voorlichting en informatie.
Iemand die niet voldoende kennis heeft, en tevens relatief laag geschoold is, zal niet zo snel uit zichzelf die kennis zien op te doen. Maar wordt de kennis op de consultatiebureaus al aan de moeders meegegeven en aan de kinderen, als zodra ze op school zitten, dan kunnen mensen wel leren. En wat ze er DAN mee doen is hun eigen verantwoordelijkheid. Het gevolg zou kunnen zijn dat mensen die willens en wetens en niet door een legitieme oorzaak, steeds dikker worden, gekort gaan worden op hun zorgtoeslag, of hogere zorgpremies moeten betalen.
Hoewel ik in principe achter dit plan kan staan lijkt het me onbegonnen werk. Of tenminste een klus van meer dan tien jaar met voorlichtingsspotjes op radio en TV. En een onzekere uitslag.
Voor de mensen die dikker worden door medicatie, ziekte, of stress, zou je dan veel goedkoper hulp kunnen verzorgen, zodat die geholpen kunnen worden. Dat zijn doorgaans al de mensen die zelf graag geholpen willen worden en dus gemotiveerd zijn.
toshiba
27 jan. 2014 - 13:46
Dit stuk gaat echter niet in op de fundamentel vrijheid van de burger om zelf zijn leefgewoontes te kiezen. Gaat de SP nu de burger allerlei beperkingen opleggen? Dat lijkt mij niet wenselijk en zelfs contraproductief. Verder is veel beleid uit het verleden, gericht op gedragsverandering, jammerlijk mislukt. De maakbare samenleving is een illusie. Dus vanwaar deze hernieuwe oproep dat de Overheid de burger zijn levenstijl moet gaan voorschrijven?
En wat is er trouwens mis met het feit dat bedrijven als Coca-Cola, Heineken en Mcdonalds de burger wijzen op de gevaren van teveel suiker, alchohol of te eenzijdig eten?
Ik zou blij zijn dat de bedrijven op dit punt hun strategie aanpassen. Al was het alleen maar hun marketing. Dat is wel een van de belangrijkste instrumenten.
1 Reactie
bv-user-2486927 jan. 2014 - 13:46
Wat juist erg interessant is, is de investeringen die frisdrank bedrijven maken in zoetmakers. Mensen willen wel de zoetsmaak, maar niet alle nadelen. Als je kijkt hoe snel bedrijven als stevia corp aan het groeien zijn, is het een grote waarschijnlijheid dat over x jaar frisdrank geen suiker meer bevat. En dit allemaal door de invloed van klanten, die druk uitoefenen op deze bedrijven, niet de overheid.
http://www.bloomberg.com/news/2013-09-24/growers-dump-tobacco-for-stevia-see-58-billion-market.html
http://www.marketwatch.com/story/stevia-corp-on-track-to-produce-record-harvest-2014-01-22?reflink=MW_news_stmp
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Meld je hieronder gratis aan voor Joop NL. Iedere donderdag een selectie opvallende nieuwsverhalen, opinies en cartoons in je mailbox.
