Presidentskandidaat Bobi Wine kan geschiedenis schrijven in Oeganda

Vandaag mag Oeganda naar de stembus om een nieuwe president en een nieuw parlement te kiezen. Die verkiezingen zijn nu al historisch omdat de zittende president Museveni een serieuze tegenkandidaat heeft in popster Bobi Wine en zijn National Unity Platform (NUP). Er zou zomaar een einde kunnen komen aan het tijdperk Museveni dat begon in 1986.

Dat Bobi Wine, die in werkelijkheid Robert Kyagulanyi heet, een politieke bedreiging vormt voor president Meseveni, blijkt wel uit de staatsonderdrukking die hem ten deel valt. Sinds zijn verkiezing tot parlementslid is hij veelvuldig gearresteerd, maar nooit veroordeeld. Ook zijn aanhangers worden willekeurig gearresteerd, mishandeld en zelfs vermoord. Viermaal is Bobi Wine beschoten en tegenwoordig draagt hij standaard een kogelwerend vest. Zelf zegt hij van geluk mag spreken dat hij nog leeft. Oeganda heeft nog nooit een vreedzame machtsoverdracht gehad.

In een land waar 77% van de bevolking jonger is dan 30 jaar maakt een 38-jarige popster als Bobi Wine een goede kans tegen een president van 76 die al vijf termijnen aan de macht is. Bobi Wine is echter meer dan een populaire zanger. Hij leidde het verzet tegen het verwijderen van een presidentiële leeftijdsgrens in de Grondwet en was beeldbepalend bij de protesten tegen de invoering van belasting op het gebruik van sociale media. In 2017 won hij met groot gemak een parlementszetel en zijn National Unity Platform heeft een uitgebreid verkiezingsprogramma gepresenteerd. Zijn afkomst, hij groeide op in een sloppenwijk van de hoofdstad Kampala, hielp hem zeker bij die verkiezingszege. De jeugdwerkloosheid in Oeganda is volgens sommige schattingen 70%. Jongeren kunnen zich daarom makkelijk identificeren met Bobi Wine.

President Museveni zet Bobi Wine graag weg als populist omdat hij de onvrede tegen het bewind van de president weet te mobiliseren. Het verkiezingsprogramma van NUP is echter verre van populistisch maar probeert een antwoord te geven op het nepotisme van Meseveni. Daarin wordt een kleinere overheid bepleit, omdat ministeries elkaar overlappen. Het rekent af met het belonen in politieke benoemingen wegens verleende diensten. Het voorziet in het terugvorderen van publieke gelden die zijn verkregen door corruptie en incompetent bestuur. De belastingvrijstelling die sommige bedrijven krijgen, wordt ook beëindigd. Verder wordt op basis van een nationaal debat het aantal parlementsleden, thans 529, verminderd. Dat zijn voorstellen die in veel andere Afrikaanse landen navolging verdienen.

De middelen die vrijvallen door deze maatregelen wil NUP inzetten om iedereen toegang tot drinkwater, onderwijs en gezondheidszorg te bieden. Tevens wil de partij dat Oeganda meer doet om voedselzekerheid te bewerkstelligen door de landbouwcoöperaties van weleer nieuw leven in te blazen. Dat geeft boeren een sterkere onderhandelingspositie en maakt markten stabieler. Lokale voedselproductie wordt gestimuleerd met als doel het reduceren van de import van landbouwproducten. Oeganda kan op landbouwgebied een gidsland worden voor Afrika.

De grote vraag is natuurlijk of president Museveni bereid is om de verkiezingen eerlijk te laten verlopen.  De vorige presidentsverkiezingen in 2016 zijn volgens waarnemers niet vrij en eerlijk verlopen. Bij die verkiezingen nam Kizza Besigye het op tegen Museveni en behaalde hij 34% van de stemmen, tegen 62% voor Museveni. Besigye werd vervolgens opgepakt en beschuldigd van verraad. Bij de inauguratie van de president waren collega alleenheersers als Omar al-Bashir van Soedan en Robert Mugabe van Zimbabwe aanwezig. Net als in 2016 is er nu sprake van geweld tegen de oppositie, de pers en activisten.

Als geen van de 11 kandidaten voor het presidentschap 50% (plus 1) van de stemmen weet te behalen, is er een tweede ronde nodig. Bobi Wine’s kansen om een tweede ronde te halen en winnen, zijn reëel. Hij zou daarmee geschiedenis schrijven voor Oeganda en als voorbeeld kunnen dienen voor oppositieleiders in andere Afrikaanse landen.