President van Ghana eist van Europa en de VS herstelbetalingen voor de transatlantische slavenhandel

Hij is misschien niet helemaal de eerst aangewezene om dat te doen 

President Nana Addo Dakwa Akufo-Addo van Ghana heeft in een scherpe toespraak voor de Verenigde Naties herstelbetalingen geëist voor de transatlantische slavenhandel. Over dit thema wordt eind van het jaar een wereldconferentie gehouden in Accra, de hoofdstad van Ghana. De rol van zijn eigen land in de transatlantische slavenhandel noemde de president niet. Wel hield hij de Verenigde Staten en Europa voor dat zij eindelijk moeten erkennen dat hun
“reusachtige rijkdom geoogst werd met het zweet, de tranen, het bloed en de verschrikkingen van de transatlantische slavenhandel”.

Akufo-Addo is van koninklijke afkomst. Hij stamt af van aristocraten die destijds gemene zaak maakten met het Engelse koloniale bewind en zich later aansloten bij de onafhankelijkheidsbeweging. Nog eerdere generaties leverden okyenhene of koningen aan het volk der Akyem.

Gegarandeerd dat zijn voorzaten betrokken waren bij de transatlantische slavenhandel als leveranciers van menselijke koopwaar aan Denen, Brandenburgers (ja, ook zij!) Britten en Nederlanders met hun forten aan de kust. In de zeventiende en de achttiende eeuw waren de Europese machten numeriek en technisch niet in staat Afrikaanse staten te onderwerpen. Slaven moesten zij kópen en meestal op de voorwaarden van de inheemse leveranciers. De oude beschavingen in West-Afrika kenden allemaal een uitgebreid en oud-gevestigd systeem van slavernij. Mensen waren een belangrijk exportartikel naar het Arabische noorden van het continent. Nu kwamen er nieuwe klanten bij. De transatlantische slavenhandel was een coproductie van Europeanen én Afrikanen. Pas in de laatste decennia van de negentiende eeuw werden de onafhankelijke staten in West Afrika een voor een door Frankrijk of Engeland onderworpen.

Landen als Ghana, Senegal, Nigeria, Togo en Benin zijn de opvolgersstaten van de oude slavenrijken. Vaak spelen de voormalige dynastieën nog een erkende rol in bestuur en politiek. President Akufo-Addo is met zijn koninklijke afkomst hiervan een treffend voorbeeld.

Daarom is zijn excellentie/zijne hoogheid misschien niet helemaal de eerst aangewezen persoon om zich uit te roepen tot zaakwaarnemer voor de nazaten van slaven die over de Atlantische Oceaan naar de Amerika’s werden ontvoerd. Het zou trouwens bijzonder vervelend zijn als zij óók herstelbetalingen van Ghana eisen. Onder het zesjarig bewind van Akufo-Addo is de economie in heftig vaarwater geraakt. Eind juli bedroeg de staatsschuld $49,7 miljard. Ze was in vier maanden tijd met twintig procent gegroeid. Het bruto binnenlands product in 2023 wordt momenteel op $66,62 miljard geschat. Van alle Afrikaanse landen heeft Ghana de hoogste schulden bij het IMF.

De gewone mensen worden door de ene golf prijsverhogingen na de andere overspoeld, zodat de voedselveiligheid in gevaar komt, aldus de Wereldbank in een recent verslag. Als de regering de juiste maatregelen neemt, kan de groei misschien over twee jaar hervat worden. In 2022 kwamen bijna 850.000 Ghanezen extra in de armoede terecht. Dit volgens de zeer lage normen die in Afrika gelden.

Je zou bijna denken dat president Akufo-Addo ergens de aandacht van af wil leiden.

Opmerking achteraf: president Akufo-Addo klaagde ook het feit aan dat door illegale export van geld Afrika elk jaar $88 miljard kwijt raakt, zoals blijkt uit een rapport dat tot stand kwam onder leiding van Thomas Mbeki. Deze gesmokkelde miljarden moeten allemaal terug, zei hij en dáár heeft Akufo-Addo groot gelijk in.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas net zo min.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: bestaanszekerheid.