Premier Rutte, doe wat aan die onduidelijke noodverordeningen

Open brief aan Zijne Excellentie, de heer M. Rutte

Vrijdagavond behandelde U in uw wekelijks tv-interview na EenVandaag een affaire, waar ik toevallig veel kennis van heb. Zij was op 30 april het onderwerp van een andere open brief , die ik richtte aan Achmed Aboutaleb in zijn kwaliteit als voorzitter van de veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond.

Die brief ging over het probleem dat de noodverordeningen van de veiligheidsregio’s samenkomsten verbieden. Tegelijkertijd staan deze noodverordeningen toevallige ontmoetingen wel toe. Het komt vaak voor dat boa’s en politiefunctionarissen zulke toevallige ontmoetingen als georganiseerde bijeenkomst aanmerken en boetes uitdelen van 390 euro per deelnemer plus een strafblad. Dit zonder dat zij het wettig en overtuigend bewijs erbij kunnen leveren dat er inderdaad van planning sprake was.

Dit gold ook voor de casus die U tijdens het gesprek op de televisie voorgelegd kreeg. De schoonouders van het meer dan keurige goudsmeden echtpaar Taco Nijman en Lou van Rossum uit Schiedam ontmoetten de ouders van Taco. Ze aten – keurig anderhalve meter afstand houdende – een gebakje op het grote grasveld voor de winkel. Dit leidde tot vier boetes van 390 euro, plus dat strafblad. U hebt op de televisie deze sanctie gebillijkt omdat het hier duidelijk een geplande bijeenkomst betrof. De rechter zal daar over moeten oordelen evenals in de duizenden andere gevallen waarin burgers zich onrechtvaardig behandeld zagen.

U hebt er de nadruk op gelegd dat alle maatregelen worden genomen om het coronavirus te bestrijden. U voegde daaraan toe dat anderhalve meter afstand houden essentieel is, evenals thuis blijven als je je niet lekker voelt en met name dat laatste. Dit is ook de kern van de televisieboodschappen die de Rijksoverheid dagelijks uit laat zenden: houd afstand. Niet: kijk uit, voor je het weet ben je aan een samenkomst bezig. Over samenkomsten wordt in de overheidscommunicatie per TV-spot consequent gezwegen.

De kern van het probleem is dat uit de noodverordeningen niet valt af te leiden wat precies onder een samenkomst moet worden verstaan en evenmin hoe een toevallige ontmoeting dient te worden gedefinieerd. Anderhalve meter afstand houden is in ieder geval géén criterium. Dat heeft er niets mee te maken. De voorzitter van de vakbond der BOA’s heeft daar terecht over geklaagd. Zijn mensen worden door de overheid met een slecht bruikbaar instrumentarium de straat op gestuurd, in het Schiedamse geval ook nog met de opdracht van hun superieuren om niet te waarschuwen maar meteen te beboeten.

Politiefunctionarissen zitten met hetzelfde probleem. U begrijpt dat hierdoor het gezag van de politie en de overheid sterk wordt aangetast. Het is in deze moeilijke tijd van de grootste betekenis dat burgers het gezag beschouwen als iets wat van henzelf is, dat er in de omgang tussen burgers en gezagsdragers een sfeer van redelijkheid en proportionaliteit heerst, dat we elkaar voor honderd procent vertrouwen. In dat geval zijn duidelijke regels nodig.

U zult zich uit Uw studie nog wel herinneren dat dictatoren graag met vage, tegenstrijdige, liefst ook onnduidelijke richtlijnen en regels werken. Dat versterkt hun macht, want een burger die niet weet waar hij aan toe is, wordt angstig en verandert in een onderdaan. Maak je klein. Houd je gedeisd. Wie zich laat zien, wordt altijd gepakt. Dat is fnuikend voor de creativiteit die aan de basis moet staan voor de wederopbouw van onze zo beschadigde economie. Het roept bovendien onverschilligheid, cynisme, tegenwerking en sabotage op.

De vage en tegenstrijdige regels rond samenkomsten hebben zo’n effect. Het is een weeffout in de noodverordeningen. Het is geen slechte wil. Het is regelgeving van slechte kwaliteit, die niet alleen de burgers maar juist ook de gezagsdragers treft, de laatsten zelfs in de kern van hun functioneren.

Het lijkt mij dat we al een heel eind op weg zijn als mensen met kleine klachten thuis blijven, als we ook zo veel mogelijk thuis werken en als we in de buitenlucht een onderlinge afstand aanhouden van anderhalve meter en niet minder. Als het daarbij niet kan blijven, zorg dan voor aanscherping en niet voor onduidelijkheid.

Nogmaals: in de zware tijden die ons te wachten staan, in de komende magere jaren, is een volledig vertrouwen tussen burgers en overheid een absolute vereiste om er met zijn allen weer bovenop te komen. Stel dat niet op de proef met slechte regelgeving. Laat U niet verblinden door de mooie peilingen van het moment. Het volk is een ontrouwe minnaar.

Maar het belangrijkste is: burgers in een democratie verdienen beter. Handhavers net zo goed.

In afwachting van Uw reactie verblijf ik met de meeste hoogachting, Han van der Horst

PS: Het valt nog niet mee om deze brief elektronisch naar het Ministerie van Algemene Zaken te krijgen. Ik loop steeds vast op een contactformulier, waarop de burger zijn vraag in maximaal 5000 karakters kan stellen. Dan staat er ook nog bij dat het vanwege de grote drukte onmogelijk is om alle berichten afzonderlijk te beantwoorden. Hoe dan ook, ik heb mijn best gedaan om ervoor te zorgen dat deze brief U niet via de sociale media en Joop bereikt, maar over de muur die men om U heeft opgetrokken ben ik niet gekomen. Een email kan men niet sturen. En evenmin een bijlage toevoegen aan de vraag van maximaal 5000 karakters. Dan maar zo.