Er woedt een politieke natuurbrand in Turkije

Op veel plaatsen op aarde zijn natuurbranden gedurende de zomer geen uitzondering. Wereldwijd komt dat door onbenulligheden als een argeloos weggegooide sigaret. Of door een spuitgast bij wie de knoppen zijn doorgeslagen, dat komt ook nog wel eens voor.

In Turkije gaat de natuur ook regelmatig in de hens gedurende de maanden waarin de koperen ploert zich het meest laat gelden. Eerder deze maand ontstond een grote natuurbrand in de provincie Tunceli. Duizenden hectares gingen in vlammen op, wat de plaatselijke fauna evenmin in de koude kleren ging zitten.

Echter, indrukwekkende Tv-beelden uit Tunceli van blusvliegtuigen die hun lading op de fik lossen bleven uit. De plaatselijke autoriteiten kozen er aanvankelijk namelijk voor om de natuurbrand maar even niet te blussen. Sterker nog, ze intimideerden de plaatselijke bevolking als die in actie kwam om de fik te doven.

Uiteindelijk maakte de staatsinstantie voor bosbeheer een einde aan de brand, maar het duurde erg lang voordat het daar van kwam. Zo lang dat een aantal mensenrechten- en milieuorganisaties zich geroepen voelde om er met een gezamenlijke verklaring bij de autoriteiten op aan te dringen dat ingrijpen noodzakelijk was.

Nu is Tunceli, dat vroeger Dersim heette, niet zo maar een Turkse provincie. Het wordt bevolkt door Koerden en Alevieten waarvan de voorouders tijdens de Ottomaanse jaren al als opstandig te boek stonden. Midden jaren dertig gaf Ankara opdracht tot een militaire operatie in het gebied, waarbij tienduizenden slachtoffers vielen onder de bevolking. Het woord genocide is in dat verband al vaker gevallen.

Ook tegenwoordig is Tunceli nog het toneel van militaire operaties, waarbij het doelwit niet alleen bestaat uit de Koerdische PKK lijkt te bestaan, maar ook uit de lokale bevolking. Dat laatste wordt met de natuurbrand benadrukt. De gouverneur van Dersim verklaarde dat de brand ontstond tijdens een recente militaire operatie. Volgens Ali Riza Bilir van de Federatie van verenigingen in Dersim is er echter opzet in het spel. Het is voor hem ook niet voor het eerst dat een natuurbrand in Dersim een politiek karakter krijgt. Bilir:

Nu we het toch over de PKK hebben…

De buitenlandse media besteden er niet overdreven veel aandacht aan, maar de operaties tegen de PKK, en de bevolking in de gebieden waar deze organisatie actief is, vinden nog altijd voortgang. De brand in Tunceli onderstreepte dat.

Een veel besproken slachtoffer dat onlangs in de oorlog tussen Ankara en de PKK viel is de vijftienjarige Eren Bülbül. Nadat hij was doodgeschoten door de PKK leidde dat door heel Turkije tot veel verontwaardiging.

Eren meldde zich in het Zwarte Zee-stadje Macka op een politiebureau nadat hij had gezien hoe personen voedsel uit huizen wegnamen. Omdat ze wapens droegen en kenmerkende uniformen droegen, meende hij dat het om terroristen ging.

Vier gendarmes gingen er op af en namen Eren mee on de weg te wijzen. Nabij de plaats delict werden ze beschoten, waarbij naast Eren ook een gendarme om het leven kwam.

Het schietincident leidde niet alleen tot afschuw, maar ook tot vragen. Het valt bijvoorbeeld op dat PKK-strijders zich openlijk en in uniform nabij de Zwarte Zee vertonen. Dat gebied staat niet op de kaart van Koerdistan en er wonen ook geen Koerden waar ze op kunnen rekenen, wat in Tunceli bijvoorbeeld geen probleem is.

Deze uitzonderlijke omstandigheid doet verlangen naar bevestiging of Eren en de gendarme wel echt door de PKK werden doodgeschoten. Je kan nooit weten. Iedereen kan per slot van rekening een uniform aantrekken, of valse vlaggen neerzetten. Vooralsnog gaan we er echter maar van uit dat het de PKK was. Al is het maar omdat niemand dat heeft tegengesproken.

Verder ontstond er kritiek op de gendarme, omdat die Eren zonder enige bescherming aan een risico blootstelde waaraan hij bezweek. Dit stuntelige handelen van de gendarme was dan ook zeker geen hoogstandje. Bovendien staat die constatering niet op zich, want een ander incident in dezelfde week te Istanbul suggereerde eveneens incompetentie bij de veiligheidsdiensten.

Op 13 augustus jongstleden was de politie in Istanbul lekker slim bezig. Er werd in de gauwigheid vergeten een lid van de Islamitische Staat (IS) te fouilleren bij diens arrestatie. Daardoor kon de man bij het uitstappen van een politieauto, waarmee hij naar het hoofdbureau werd getransporteerd, een mes tevoorschijn te toveren. Daarmee stak hij in op een politieagent, die kort daarop overleed.

De IS-strijder kreeg nota bene niet eens handboeien om. Een protesterende vrouw werd in dezelfde week overigens wel door de politie in de boeien geslagen. Zo grof dat haar arm er bij brak.

Meerdere blunders in slechts een week suggereren dat er iets danig mis is bij de politie en de gendarme. De reden ligt voor het oprapen, want dat de veiligheidsdiensten zich als gevolg van de onder de noodtoestand uitgevoerde zuiveringen in een crisis zijn komen te bevinden, is geen geheim.

De gevolgen van de mislukte staatsgreep op 15 juli, naar aanleiding waarvan de noodtoestand werd ingevoerd, laten zich niet meten. Niet alleen voor vervolgde academici, journalisten, politici en gebruikers van de sociale media, maar ook voor de veiligheid in het land.