Politiek, grijp crisis aan voor verbetering inkomen minima

De Tweede Kamer spreekt op 18 juni over Armoede en Schuldenbeleid. Een onderwerp dat al nooit onderschat mocht worden. Maar nu de crisis rond Covid-19 tot het gevreesde scenario leidt van een economische recessie die niet vanzelf overgaat, is het van zo mogelijk nog groter belang.

Eerdere crises leidden namelijk onverminderd tot bezuinigingen die met name laagbetaalden, uitkeringsgerechtigden en grote groepen ouderen raakten. De broekriem moest aangehaald, de publieke voorzieningen versoberd en rekening kwam ook te liggen bij burgers die die rekening toch al niet konden betalen. Mede dankzij hun opofferingen klotsten de financiën van de staatskas de afgelopen jaren tegen de plinten.

Er kwam nauwelijks verlichting voor de mensen die langs de kant staan in onze samenleving. Niet op financieel gebied, maar ook niet op sociaal gebied. ‘Amerikaanse’ waarden en normen maakten ook in onze samenleving voorzichtig hun entree: als je maar echt wilt, dan kun je je droom verwezenlijken. En als dat niet lukt, dan heb je dat geheel aan jezelf te wijten. Als je een uitkering wilt, dan willen wij een tegenprestatie. Als je je vergist, dan krijg je een sanctie. En als je je huur niet kunt betalen, dan moet je maar niet in een stad willen wonen.

In werkelijkheid geeft de wereld waarin mensen in armoede moeten leven een heel ander beeld. Mensen die in de vorige crisis hun werk zijn kwijtgeraakt zitten vast in de bijstand. Zelfstandigen leven voor een heel groot deel van veel te lage tarieven en zijn gedwongen risico’s die bij werkgevers horen te liggen zelf te nemen. De arbeidsmarkt is vijandig voor mensen met een arbeidsbeperking of die arbeidsongeschikt zijn. Arbeidsmarktdiscriminatie is aan de orde van de dag. Ambtenaren koesteren – aangezet door de politiek – wantrouwen tegen mensen die van uitkering of toeslagen afhankelijk zijn. Zij zijn dus niet misselijk met sancties en boetes. Werknemers worden als kostenpost gezien en in een flexcontract geduwd, werken voor een minimumloon, of allebei. Een minimum dat veel te laag is om van te leven, laat staat te participeren in de samenleving. En de woningmarkt is dusdanig verpest dat betaalbare woningen met een lantaarntje gezocht moeten worden in een steeds groter deel van Nederland.

Met alle gevolgen van dien. Armoede die van generatie op generatie gaat, lange rijen voor de voedselbanken, onoverzienbare schulden, uitsluiting, slechte gezondheid, dakloosheid, onderwijsachterstanden, eenzaamheid: dat is de tweedeling in de maatschappij die door velen wordt gesignaleerd. Ook door de Sociale Alliantie, een samenwerkingsverband van maatschappelijke organisaties en kerken die zich zowel met de oorzaken als de gevolgen van armoede bezig houden.

De economische crisis die voor ons ligt is een bedreiging. Zeker voor de groepen die al jarenlang niet meedelen in de welvaart van ons land. Maar het kan ook een kans zijn. Een kans om het beter te doen en niet te volstaan met politieke abstractheden. En kans om armoede concreet te bestrijden. Een kans om de kloven te dichten. Verhoog het minimumloon en de daaraan gekoppelde uitkeringen, bevries de huren (er ligt een motie in de Eerste Kamer), zorg voor betaalbare woningen, scheld schulden kwijt, verlicht het sanctieregime en stop met de kostendelersnorm. Kortom: laat de mensen die onze steun het hardst nodig hebben niet kopje ondergaan in de tijd die voor ons ligt.