De Nijmeegse wethouder Bert Frings deed een opmerkelijk voorstel aan het Ministerie van VWS: de overheidscampagnes die bezorgde burgers oproepen om huiselijk geweld en kindermishandeling te melden bij Veilig Thuis moeten wat hem betreft in de ijskast. De reden: Veilig Thuis kan in een aantal regio’s, waaronder Nijmegen, het grote aantal meldingen niet aan, wat leidt tot wachtlijsten, zelfs voor spoedeisende zaken.
Verwondingen De Gelderlander geeft een aantal voorbeelden van spoedeisende zaken die op de wachtlijst belanden. Zoals een moeder op school die schrikt als ze wordt aangeraakt, vaak verwondingen heeft, en daar een ongeloofwaardige verklaring voor geeft. Of een kind dat spijbelt, bleek ziet, door ouders voortdurend afgesnauwd wordt, het rapport niet thuis durft te laten zien, met ouders die niet thuis geven als de school hen benadert.
Het krantenbericht leidt op internet terecht tot verontwaardigde reacties van bezorgde burgers. In plaats van te pleiten voor meer mogelijkheden om de wachtlijsten weg te werken, stelt deze wethouder voor om ‘maar wat minder te melden’. Terwijl het aantal meldingen van kindermishandeling bij Veilig Thuis (voorheen AMK) op jaarbasis rond de 46.000 ligt, wat een fractie is van de jaarprevalentie van 107.000 gevallen die uit wetenschappelijk onderzoek naar voren is gekomen. Het voorstel van wethouder Frings is bovendien in strijd met de Wet verplichte Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld , die professionals zoals leerkrachten en artsen opdraagt bij vermoedens van kindermishandeling een stappenplan te doorlopen, wat kan resulteren in een melding.
Gigaprobleem Het feit dat het aantal meldingen nu zo toeneemt, is juist goed. Tot nu toe zagen we alleen het topje van de ijsberg. Inmiddels begint duidelijk te worden dat familiaal geweld of geweld in het gezin (‘huiselijk’ geweld klinkt mij wat te vriendelijk in de oren) een gigantisch maatschappelijk probleem is. Een gigaprobleem, dat we in Nederland tot nu te slecht weten te tackelen. Lees de vele Inspectierapporten en de calamiteiten-rapportages (van Savanna tot Roelofarendsveen ) er maar op na.
Een aanzienlijk deel van de meldingen bij Veilig Thuis (VT) zijn hermeldingen over hetzelfde gezin. Onlangs vernam ik van een VT-medewerker dat sommige gezinnen al voor de zevende keer in onderzoek komen bij VT. Ook het rapport van het Verwey-Jonker instituut uit 2014 toont aan dat het geweld achter de voordeur, ondanks allerlei hulpverleningsinspanningen, in de meeste gevallen niet stopt.
Oplossingen Ik heb wel een aantal suggesties voor wethouder Frings, en voor al die andere gemeenten die worstelen met dit giga-probleem.
Dit is mijn lijstje met Do’s:
Zorg dat Veilig Thuis medewerkers heeft die gepokt en gemazeld zijn in gestructureerde taxatie van veiligheid en risico’s in gezinnen. Dat bereik je met specifieke opleiding en regelmatige intervisie.
Als uit het onderzoek van VT naar veiligheid en risico’s in een gezin blijkt dat er grote risico’s spelen, maak dan een veiligheids- en risicohanteringsplan, waarin staat welke concrete interventies gedaan moeten worden om het weer veilig te krijgen. Betrek hierbij ook het gezin zelf en het sociale netwerk rondom het gezin (als dit er is). Dit is de Signs of Safety aanpak van Andrew Turnell.
Dit risicohanteringsplan wordt door een casusregisseur van VT indien nodig besproken met professionals van verschillende instanties die het gezin gaan assisteren bij risicoreductie (denk aan: verslavingszorg, GGZ, jeugdzorg, forensische polikliniek). Die professionals zitten fysiek samen; dat voorkomt versnippering. Voor een voorbeeld, zie de Vlaamse aanpak.
Benoem voor elke casus waarbij sprake is van structurele veiligheidsrisico’s een casusregisseur die de veiligheid monitort en daarvoor verantwoordelijk is. Bij complexe gevallen kunnen dit ook twee professionals zijn.
En nu de Don’ts:
Denk niet dat alleen protocollen en handreikingen huiselijk geweld en kindermishandeling kunnen terugdringen. Dit is specialistisch werk, dat moedige medewerkers vraagt.
Laat Veilig Thuis medewerkers niet in de steek door dit type gratuite uitingen in de media. U ondermijnt hun positie en bemoeilijkt daarmee hun werk.