Pinksteren als beeld van de volgroeide, hele mens

Dit lange weekend is het Pinksteren. Het is het slot van een aantal Christelijke feesten, die begonnen met het kerstfeest. Je zou deze feesten heel kerkelijk kunnen bekijken of helemaal niet, als momenten om met je meest dierbaren samen te zijn of zoals dit Pinksterweekend en met Hemelvaart erop uit te trekken. Zoals ik Jezus zie als een voorbeeld, een aanzet tot onze mogelijke ontwikkeling, onze mogelijke evolutie als mens, zou je de Christelijke feesten ook als stadia kunnen zien voor onze menselijke groei.

Kerstmis

Als we de Christelijke feesten vanaf december zien als een metafoor voor menselijke groei en ontwikkeling, zou je het kerstfeest kunnen beschouwen als de geboorte van onze persoonlijkheid in deze wereld. Met alle vaardigheden om in deze wereld te kunnen overleven, persoonlijk en cultuur gebonden, maar ook met alle compensatie en overlevingspatronen om ons trauma niet te hoeven voelen. En met trauma bedoel ik die gewondheid in ieder mens als gevolg van het feit dat de plek waar we worden geboren niet perfect is, misschien zelfs schadelijk. Daar zijn natuurlijk gradaties in, van verwaarlozing tot lichamelijk en/of psychisch geweld en seksueel misbruik als kind. Als jong mens zijn we niet in staat dit emotioneel tot ons door te laten dringen, dus moeten we om dit trauma verdedigingspatronen opbouwen. Dat kan ook bv. hard werken zijn, onze innerlijke manager die maar doorgaat met doorgaan om maar niet te hoeven voelen, wil presteren, succes heeft, door de samenleving wordt toegejuicht, maar vanbinnen leeg is, eenzaam, pijn heeft. Zonder dat vaak niet bewust te zijn. Met dit pakketje gaan we het leven in. Tot er een moment komt waarin we door het leven zelf worden teruggefloten, stilgezet. Het verlies van een geliefde, een destructieve relatie die doet denken aan het gezin waarin we geboren zijn. Een crisis dient zich aan.

Pasen

Eigenlijk zou je in de metafoor van de Christelijke feesten voor menselijke ontwikkeling en groei, deze menselijke crisis Pasen kunnen noemen. Tot nu toe zou je mens kunnen beschouwen, levend vanuit zijn persoonlijkheid, als een rups, die volledig naar buiten is gericht. Dat is volgens mij de situatie van de meeste mensen. Anders zou onze materiële en kapitalistische maatschappij mondiaal niet zo floreren. We denken het geluk te kunnen vinden buiten onszelf, met name in materiële waarden. Het is de rups die zich volvreet voordat hij het stadium bereikt dat hij kan transformeren naar een vlinder. In de crisis die vaak als een vermomde genade op ons levenspad komt, zit een mogelijkheid om een andere weg in te slaan, om contact te maken met een menselijk deel, dat we in onze materialiteit volledig uit het oog zijn verloren. Onze essentie, ons geestelijk deel. In het narratief van onze neoliberale maatschappij, opgebouwd met uitgangspunten vanuit de tijd van de Verlichting, is dat geen optie. God, essentie, geest, spiritualiteit, holisme worden in ons narratief, waarin de rationele en zintuigelijke wetenschap de priesters zijn van ons materialistische geloof, verkettert en beschouwd als achterlijk, ouderwets, conservatief, tegen de vooruitgang etc. Toch gaat het verhaal van Jezus juist over de mogelijkheid als mens om de waarden van ons leven niet meer buiten onszelf, in de materie te zoeken, maar in onszelf, in onze essentie, in het geestelijk deel dat we uit het oog zijn verloren, maar geduldig op ons heeft gewacht om herenigd te worden. Dat is niet een collectief verhaal, maar een puur persoonlijk, individuele aangelegenheid, dat kan leiden tot een diepe ervaring van wie we werkelijk zijn en een verschuiving van identiteit van onze persoonlijkheid als basis naar onze essentie als ankerpunt. Het samenbrengen van materie en geest is misschien wel onze grootste worsteling als mens. Dan kan het inderdaad een oplossing zijn om deze twee delen van elkaar te scheiden, maar dat is in mijn ogen een doodlopende weg. Mijn stelling is dat door de scheiding van lichaam en geest, zoals die in ons rationele en materialistische narratief aanwezig is, de mens afgescheiden is geraakt van zijn medemens, maar ook van de natuur en daarmee diezelfde medemens en natuur is gaan behandelen als gebruiksvoorwerp. Mens en natuur hebben geen intrinsieke waarden, maar vinden hun waarden enkel op de vrije, financiële markt. Ziehier het pact tussen materialisme en kapitalisme wat onherroepelijk leidt tot de klimaatcrisis waarin we nu verkeren.

Pasen is het sleutelmoment in de groei van ons menszijn. Hebben we de moed om de stap naar binnen te maken of blijven we naar buiten gericht en zoeken we onze menselijke ontwikkeling en evolutie buiten onszelf, bv. in technologische ontwikkelingen, AI? In onszelf vinden we de potentie, de mogelijkheid om als rups te transformeren tot vlinder. Te transformeren van het bewustzijn van afgescheidenheid tot het bewustzijn van eenheid. Onze persoonlijkheid in dit aardse leven wordt het vat waarin onze diepste identiteit, onze essentie kan zetelen. De persoonlijkheid geeft zich over en laat zich leiden door zijn geestelijk deel. Daarin vindt de mens zijn bestemming en richting. Dit geeft een enorme, individuele kracht en emotionele onafhankelijkheid die tegelijkertijd in staat is tot een gelijkwaardige relatie met zijn medemens, maar ook de natuur, zonder deze te zien als een gebruiksvoorwerp voor eigen gewin zoals dat nu het geval is. Je zou het paasverhaal kunnen zien als dat Jezus sterft aan de identiteit van zijn persoonlijkheid en opstaat vanuit zijn essentie, niet meer bang voor de dood. Een ervaring die wij als mens ook kunnen hebben in ons eigen sterven.

Hemelvaart en Pinksteren

Jezus verschijnt daarna nog op een geestelijke manier aan zijn leerlingen, om hen te ondersteunen en gerust te stellen, maar met Hemelvaart wordt hij dan toch echt opgenomen in de totaliteit van het leven zelf. Met Pinksteren, het feest dat we dit lange weekend vieren, staan de leerlingen op eigen benen en zijn ze instaat om dit nieuwe bewustzijn van eenheid in zichzelf toe te laten en te dragen. In deze verbondenheid speelt taal geen rol, speelt afkomst geen rol. Staan ze in vuur en vlam van dit eenheidsbewustzijn. De mens is volgroeid, is heel geworden. Het is misschien een vreemd idee dat zoals we collectief als mens zijn, niet zijn volgroeid, maar dat er in die collectieve mens nog een potentie van verdere ontwikkeling, van groei en evolutie verborgen zit. Het spreekt misschien voor je gevoel het gelijkheidsprincipe vanuit de Verlichting of het socialisme tegen dat niet iedereen deze ontwikkeling kan en wil maken. Misschien is dat ook gewoon niet nodig, zoals ook niet iedere rups een vlinder wordt. Gelijkheid of gelijkwaardigheid betekent niet dat iedereen hetzelfde hoeft te zijn. Rupsen weten waarschijnlijk helemaal niet dat ze een vlinder kunnen worden. Zou een vlinder zich meer voelen als een rups of hem iets verwijten? Feit is zonder rups geen vlinder. We maken als mens samen een ontwikkeling, een evolutie door en die gaat misschien heel anders dan hoe we die vanuit ons huidige, materialistische narratief kunnen voorstellen.

cc-afbeelding: jplenio