Pieter Omtzigt is de bedrijfspoedel van Geert Wilders

Pieter Omtzigt is zo iemand die je eindeloos kan vervelen met verhalen over de voordelen van een veganistisch dieet. Fijn voor de dieren, beter voor je gezondheid en ook nog eens heel goed voor het klimaat. Als je dan eindelijk eens met hem uit eten gaat, bestelt hij – na vijf kwartier wikken en wegen en na zoveel vragen dat iedereen in de bediening hoorndol is geworden – foie gras.

Maandenlang heeft Omtzigt ons vorig jaar verveeld met uiteenzettingen over het belang van goed bestuur en een sterke rechtsstaat. Om die reden was regeren met de PVV ondenkbaar. De NSC-leider wilde “alleen met partijen die de rechtsstaat heel houden”. Op verkiezingsavond maakte hij direct een draai. De stemmen waren nog niet geteld of Omtzigt liet al doorschemeren dat hij nu toch maar eens naar radicaal-rechts wilde kijken.

Zijn kiezers die hoopten op een politicus die zou doen wat hij zei, kwamen bedrogen uit. Hoe kon het zo misgaan?

Als CDA-Kamerlid viel Omtzigt op als vasthoudende dossiervreter die in Kamerdebatten precies kon vertellen dat op pagina 327 van het rapport van de Commissie Saaie Pensioenvraagstukken toch iets anders stond dan de minister beweerde. Hij schoot af en toe mis – met zijn gedram over de ontbrekende radarbeelden van de MH17 bijvoorbeeld, waarmee hij toch voornamelijk het Kremlin in de kaart speelde, of met zijn tweets over een topambtenaar die ten onrechte werd beschuldigd van kindermisbruik, waarmee hij toch vooral complotdenkers voor zich leek te willen winnen – maar ook een keer heel erg raak. Bij het toeslagenschandaal.

Veel meer nog dan Farid Azarkan en Renske Leijten, met wie hij de onmenselijke behandeling van de toeslagenouders op de agenda zette, wist Omtzigt zijn rol als bestrijder van dit onrecht politiek te verzilveren. Al snel ontstond het beeld dat Omtzigt, net als de toeslagenouders, een slachtoffer was. Niet van de Belastingdienst, maar van een gewetenloze politieke elite die hem telkens dwarszat. Bij zijn onderzoek naar de toeslagenaffaire én bij de strijd om het CDA-leiderschap.

Het publiek at uit zijn handen. Omtzigt schreef een boek voor insomniapatiënten dat een bestseller werd, en na zijn vertrek uit het CDA werd hij onaantastbaar. Er mocht niets naars meer worden gezegd over Sint Pieter. Toen verslaggevers van het AD vlak voor de verkiezingen voorzichtig informeerden naar Omtzigts opvliegende karakter, waar sommige CDA’ers niet zulke prettige herinneringen aan bewaren, bleek de NSC-leider die zo dol is op kritische vragen aan politieke gezagsdragers, zelf niet zo goed tegen kritische vragen te kunnen. Hij viel stil en verweet de interviewers grensoverschrijdend gedrag.

Sinds de verkiezingen is Omtzigt de politicus geworden die hij altijd zei te willen bestrijden. Hij zette zijn handtekening onder een motie waarin het demissionaire kabinet en de Eerste Kamer opgeroepen werden om een pas op de plaats te maken met de spreidingswet. Een ongekend staaltje staatsrechtelijk vandalisme, oordeelde vrijwel iedereen. De oude Omtzigt zou er schande van hebben gesproken.

Twee weken geleden nog blokkeerde hij de verstrekking van informatie aan de oppositie over de rechtsstatelijkheid van de plannen van het nieuwe kabinet. Voorheen zou een briesende Omtzigt een uitgebreid feitenrelaas hebben geëist. Voor morgenmiddag nog in zijn postvakje! Maar nu hij zelf de leider is van een coalitiepartij, is transparantie opeens niet meer zo belangrijk. Vergeleken met Omtzigt lijkt de dienst toeslagen van de Belastingdienst inmiddels een baken van integriteit.

Al zijn getwijfel tijdens de onderhandelingen over het nieuwe ultrarechtse kabinet kan niet verhullen dat de NSC-voorman de bedrijfspoedel is geworden van Geert Wilders. De PVV-leider heeft Omtzigt allerhande toezeggingen gedaan waar niets van terecht komt.

NSC wilde alleen meedoen aan een extraparlementair kabinet. Je hoeft maar naar de samenstelling van de bewindsliedenploeg te kijken om vast te stellen dat dit van alles is, maar toch geen extraparlementair kabinet.

Omtzigt eiste ook een gemeenschappelijke basislijn voor het waarborgen van de grondwet én bewindslieden van onbesproken gedrag. Nu heeft hij blijkbaar ingestemd met de kandidatuur van Gidi Markuszower. De toekomstige minister van Migratie noemt asielzoekers ‘gelukszoekers’ en ‘beesten’, hij is een crypto-FvD’er die rant over ‘slappe’, ‘gestoorde’, ‘onbetrouwbare’ en ’misdadige rechters’, een man die volgens de AIVD een ‘integriteitsrisico’ vormt vanwege zijn banden met de Mossad, een gek die illegaal met vuurwapens rondloopt en een politicus die vindt dat alle Kamerleden van andere partijen voor een tribunaal moeten verschijnen. Echt iemand bij wie het waarborgen van grondrechten in veilige handen is, kortom.

Het is een beschamende vertoning van Omtzigt, die zo onbedoeld duidelijk maakt dat Mark Rutte en Annemarie Jorritsma in 2021 toch gelijk hadden. Een functie elders was het beste geweest.