Pak de PVV aan op wat ertoe doet: haar on-Nederlandse karakter

Er schijnt de laatste dagen weer van alles te doen geweest zijn over de dwaasheden van de PVV. Ik heb, ook al omdat ik met belangrijkere dingen bezig was, het allemaal een beetje langs me heen laten gaan.

Twee benaderingen Je kunt op twee manieren reageren op de strapatsen van de club van Wilders. Je kunt (1) je schouders ophalen. Het is veel geschreeuw en weinig wol. Een loze motie indienen kost weinig moeite, maar komen met initiatiefwetgeving is er niet bij. Waarom zou je veel aandacht besteden aan een club die werkelijk niets presteert? En je kunt je er (2)  boos over maken of er verontrust over zijn.

De eerste houding heb ik lang volgehouden, tot 2010 over het algemeen. Het gaat wel weer voorbij, kon je toen nog denken. Maar toen deze anti-rechtsstatelijke club door Mark Rutte en Maxime Verhagen in 2010 bij onderhandelingen over regeringsvorming werd betrokken, knapte er iets bij mij. Een partij die de fundamenten van onze rechtsstaat bestrijdt, dus politiek, van bovenaf – dat is de grote tegenstelling tot de onjuiste veronderstelling dat een paar eenvoudige burgers zoiets kunnen, die ik in mijn vorige stukje aan de kaak stelde – zonder nadere garanties in het centrum van de macht toelaten, dat gaat echt te ver. En dus was het echt tijd voor de tweede benadering. Zo’n club in de Tweede Kamer? Hoort nu eenmaal bij de schaduwzijden van onze democratie. Betrekken bij de regering? Dat gaat echt te ver.

Nog geen Weimarrepubliek

Maar goed, dat is voorbij. In 2012 bleek dat de PVV geen regeringsverantwoordelijkheid kan en wil dragen en zover zal het dan ook niet meer komen. Op zich is dat trouwens ook niet goed, dat er een onconstructieve partij in de Kamer zit, die niet geschikt is voor coalitievorming, maar zodra de rest van de Kamer daar in verschillende combinaties wel toe in staat is, is er nu ook weer niet zoveel aan de hand. Het is hier nog geen Weimarrepubiek rond 1930, zullen we maar zeggen, nog lang niet.

Nu de PVV toch niet meer echt meetelt, zou het misschien het beste zijn die partij maar te negeren. Dat geldt in ieder geval voor de partijen van links die door de ongeschiktheid van de PVV op rozen zitten: één ervan is voorlopig immers altijd nodig voor coalitievorming en dat was ooit anders. (Hier valt trouwens ook van alles tegenin te brengen, maar dat punt laat ik nu voor het gemak even liggen.) Voor de partijen van rechts of het centrum, met name VVD en CDA, ligt dat iets anders. Die zijn door de hap die de PVV genomen heeft uit wat doorgaat voor het ‘rechtse’ electoraat (of dat werkelijk zo is, is trouwens een vraag die nog eens afzonderlijke behandeling verdient) ernstig in hun vroegere mogelijkheden beperkt. Zij hebben dus meer belang bij een harde confrontatie met deze nihilistische club.

Vrijheid Maar als je de PVV wilt aanpakken, hoe moet je dat doen? In ieder geval niet door rechtstreeks op de flauwekul van deze club in te gaan. Ik heb nu even snel gescand hoe diverse woordvoerders woensdag op de uitingen van Machiel de Graaf reageerden. Ik vrees dat verontwaardiging over grofheden weinig helpt.

Wat je in ieder geval nooit moet doen, is je laten meetrekken in het kader dat de PVV presenteert. De vraag of de islam ons iets goeds heeft gebracht of wat we zelfs maar van de islam vinden, is totaal geen vraag die aan de orde is. Als je daarop ingaat, heb je het debat bij voorbaat verloren, in ieder geval in die huiskamers waar mensen zitten die er niet de meest genuanceerde of gedifferentieerde beelden van een complex verschijnsel op nahouden. De politieke vraag is niet hoe we tegen de islam aankijken, maar hoe we als burgers in één land met elkaar willen omgaan. Als je mensen vraagt of ze anderen de vrijheid gunnen die ze zelf hebben, reageren ze al heel anders.

Dat is de vraag waar het om gaat. Hoe willen we in dit land met elkaar omgaan? Gunnen we andere mensen de vrijheid die we zelf ook graag genieten? Daar hebben we in de loop van de geschiedenis met vallen en opstaan een antwoord op gevonden, een antwoord dat aanvankelijk misschien niet eens zozeer voor de hand leek te liggen – mensen en vooral heersers en regeerders zijn nu eenmaal vaak geneigd te denken dat het maar beter is dat we allemaal in grote lijnen denken – maar wel een antwoord dat bleek te werken: het idee van gelijke vrijheden, de klassieke grondrechten. Die vormen niet zozeer de uitkomst van allerlei theoretische bedenksels, ze boden op een gegeven moment vooral een praktisch antwoord op hoe onze samenleving in elkaar bleek te zitten. De theorie was daar een nuttige en noodzakelijke reflectieve begeleiding van, die trouwens best wel eens een handje hielp.

On-Nederlands De vraag is dus niet wat wij of wat andere volksvertegenwoordigers van al die losse flodders vinden. De vraag is of de PVV de Nederlandse waarden wel onderschrijft. Die waarden zijn natuurlijk universeler, maar het zijn ook Nederlandse waarden. En in een debat met de PVV zou je best een beroep mogen doen op die waarden, die bij uitstek ook Nederlandse waarden zijn. Hoe Nederlands is de PVV eigenlijk?

Niet erg, dat is wel duidelijk. Dat zouden andere Kamerleden dan ook centraal moeten stellen. Waarom zouden kiezers eigenlijk willen stemmen op een partij die de Nederlandse cultuur zo grondig verwerpt? Leg ze die vraag voor. Kortom, reageer vanuit een kader dat er wel toe doet en dat ook nog eens volop nationaal is. (Machiel de Graaf was trouwens een van de Kamerleden die vorig jaar met de landsverraderlijke Prinsenvlag op hun revers in de Kamer verschenen.) Minister Lodewijk Asscher deed dat deze week overigens wel uitstekend, door eenvoudigweg op de Grondwet te wijzen (al ging hij daarbij helaas weer uit van een al te contractuele opvatting, maar alla, voor deze keer zien we dat maar door de vingers).

Kwestie van volhouden Als vertegenwoordigers van andere partijen, en met name die van VVD en CDA, die immers het meeste belang hebben het electoraat van Wilders voor zich te winnen, het zo zouden aanpakken, zouden ze op termijn wel degelijk kans maken mensen te overtuigen. Dat doe je natuurlijk niet in één keer. Het is een kwestie van volhouden, het is vooral ook een kwestie van kiezers niet naar de mond praten, maar ze door gefundeerde tegenspraak proberen te overtuigen. Zo’n consequente houding roept ook meer respect op.

Als Sybrand van Haersma Buma nu eens naar een echt PVV-bolwerk ging, Volendam bijvoorbeeld, en daar echt principieel de confrontatie aanging?

Deze tekst verscheen eerder op de site van Jan Dirk Snel.

Het bijschrift van de foto: Vaals. Rechts de oude, maar wel sterk verbouwde katholieke dorpskerk, gewijd aan de Heilige Paulus en uiteraard op het oosten georiënteerd. Links naar het noorden gericht de gereformeerde (hervormde) kerk, die in 1669-1671 werd gebouwd. In het Nederlandse deel van de landen van Overmaas, die rechtstreeks onder het bestuur van de Staten-Generaal vielen, gold vanaf de verovering in 1632 godsdienstvrijheid: een praktische noodzaak. De twee kerken deelden de oude toren. De oude dorpskerk werd in 1967 afgebroken. De katholieke gemeenschap had in 1891-1893 al een veel grotere neogotische vervanger in gebruik genomen. (Foto: G.Th. Delemarre, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.)