Overwinning Rassemblement National zeer schadelijk voor Oekraïne

Door: Celia Belin en Pawel Zerka

De Franse bevolking is niet alleen verdeeld over het binnenlands beleid, maar ook over het buitenlands beleid. In het geval van een cohabitatie tussen president Macron en een regering onder leiding van de Rassemblement National (Nationaal Front) is het risico groot dat Oekraïne een politiek strijdtoneel wordt. Niet omdat er geen nationale consensus is over de steun aan Oekraïne - die is er wel - maar omdat er verdeeldheid is over hoe het nu verder moet met de oorlog. Als deze verdeeldheid wordt gepolitiseerd, kan dat de huidige consensus over steun aan Kiev tenietdoen. Een interne discussie over het Oekraïne-beleid zou zeer schadelijk zijn voor de eenheid van de EU, voor Oekraïne en uiteindelijk voor de Franse en Europese veiligheid.

In de afgelopen twee jaar hebben Franse burgers hetzelfde "élan du coeur" ervaren als veel andere Europeanen, en hebben ze in grote lijnen ingestemd met Macrons toenadering tot Oekraïne na zijn noodlottige poging om de betrekkingen tussen Oekraïne en Rusland te verstoren in februari en maart 2022. De steun voor Oekraïne, en voor het sturen van wapens, is zo eensgezind geworden dat alle drie de belangrijkste concurrenten in de komende Franse verkiezingen het met elkaar eens zijn. Het Nouveau Front Populaire (Nieuwe Volksfront), aan de linkerkant, is ondubbelzinnig op dit punt, met name rond de levering van essentiële wapens. Ondertussen verklaarde Jordan Bardella van het Rassemblement National onlangs dat Frankrijk Oekraïne "de middelen moet blijven geven om zichzelf te verdedigen".

Maar de Fransen zijn verdeeld over het uiteindelijke doel. Op de vraag wat Europa zou moeten doen aan de oorlog in Oekraïne, waren de Franse respondenten in onze nieuwe meerlandenpeiling bijna gelijk verdeeld in drie groepen. 30 procent wil dat Europa Oekraïne steunt bij het terugvechten en het terugwinnen van gebieden die nu door Rusland bezet zijn. 36 procent zou liever zien dat Europa Oekraïne pusht om te onderhandelen over een vredesakkoord. En de overige 34 procent weet het niet, maakt het niet uit of associeert zich met geen van beide opties. Deze driedeling lijkt te verstevigen, want dat was al te zien in onze vorige peiling in januari 2024. 

President Macron heeft op zijn beurt geprobeerd het tij te keren. In februari zei hij dat de Europeanen misschien uiteindelijk grondtroepen zullen moeten sturen. Kort daarna herhaalde hij in een tv-interview dat Rusland een bedreiging vormt. Maar Macrons sombere inschatting heeft de Fransen niet kunnen overtuigen van het idee dat Europa Oekraïne moet steunen om zijn grondgebied terug te veroveren - het percentage mensen dat deze mening is toegedaan is de afgelopen vijf maanden gedaald van 35 procent naar 30 procent. Tegelijkertijd is het deel van de Franse bevolking dat gelooft dat hun land in oorlog is met Rusland de afgelopen 9 maanden gestegen van 24 procent naar 32 procent - waarmee Frankrijk een van de Europese landen is waar een dergelijke perceptie het meest wijdverbreid is. Toch lijkt Macron er in ieder geval in geslaagd te zijn om het publiek bekend te maken met andere mogelijke vormen van militaire steun: 54 procent van de Franse burgers staat nu open voor het sturen van Franse troepen om de Oekraïense strijdkrachten technische, niet-gevechtsondersteuning te bieden.

Over het hele continent zijn de Europeanen verdeeld over de vraag of ze willen dat Europa Oekraïne steunt om te vechten of dat het Oekraïne dwingt om te onderhandelen. De Oekraïners van hun kant twijfelen er niet aan: ze willen blijven vechten omdat ze geloven dat ze kunnen winnen, en ze geloven dat het meest noodzakelijke element voor hun succes het ontvangen van voldoende wapens van hun bondgenoten is.

Als het Rassemblement National op 7 juli aan de macht komt, alleen of in een coalitie, is het misschien verleidelijk om de Franse steun voor Oekraïne af te schilderen als "de oorlog van Macron". En als geen enkele partij een meerderheidsregering kan vormen en de presidentsverkiezingen van 2027 in het verschiet liggen, bestaat er een reëel risico dat de Franse steun voor Oekraïne nevenschade wordt. Het is één ding voor de kandidaten om een verantwoordelijk imago te tonen tijdens een politieke campagne.  Het is een heel andere vraag voor hen om de verleiding te weerstaan om te buigen en buitenlands beleid uit te spelen in het geval Frankrijk een periode van langdurige politieke instabiliteit ingaat. 

Dit zou een kostbare vergissing zijn. Oekraïne heeft geen behoefte aan kibbelende bondgenoten; het heeft al geleden onder de vertragingen die zij veroorzaken. Wat de uitslag van de parlementsverkiezingen ook wordt, de Franse steun voor Oekraïne mag niet in twijfel worden getrokken. Partijleiders moeten beseffen dat hun electoraat verdeeld is over de vraag of Europa Oekraïne moet steunen om te vechten of moet stimuleren om te onderhandelen. Er is op dit moment geen partijpolitieke verdeeldheid over deze kwestie - en die zou er ook niet moeten zijn.

Zeer binnenkort zullen de presidentsverkiezingen aan de overkant van de Atlantische Oceaan een proeftuin worden voor de Europese steun aan Oekraïne. Met een Bardella-regering in Parijs en een overwinning van Trump in Amerika zal er zeker een verschuiving komen in de Franse benadering van Oekraïne en Rusland. Frankrijk is misschien niet eens de enige Europese staat die haar standpunt wijzigt en kiest voor vredesonderhandelingen - gezien het politieke klimaat in Italië, Griekenland, Oostenrijk of Hongarije en de scepsis van de bevolking over de omvang van de Europese steun voor Oekraïne. 

Maar Frankrijk is niet zoals al deze landen. Het is een land waarvan de ondubbelzinnige steun voor Oekraïne, zowel op militair als op politiek vlak, een echt verschil heeft gemaakt - het heeft eenheid geïnspireerd en andere Europese landen ertoe aangezet om de gelederen van solidariteit met Kiev niet te verbreken. Als Parijs dit leiderschap niet langer kan bieden, kunnen en moeten andere landen proberen de leegte op te vullen - maar het risico bestaat dat het te weinig en te laat is. Als de Franse steun wegvalt, zou dit wel eens de doodsteek kunnen betekenen voor de Europese consensus om standvastig te blijven ten opzichte van de Russische agressie. 

Het is wel duidelijk wie dan de champagne opent.

Celia Belin en Pawel Zerka zijn senior onderzoekers bij de European Council on Foreign Relations (ECFR).