Open brief aan alle democraten

Beste D66’ers,

Toen ik samen met Boris van der Ham in 2005 de Wet Raadgevend Referendum maakte, werd ik als PvdA’er door collega’s in de Tweede Kamer “het zevende D66-Kamerlid” genoemd. De reden kunt u raden: mijn strijd voor meer zeggenschap voor mensen werd gezien als dé strijd van D66. Bestuurlijke vernieuwing was synoniem aan jullie partij.

Hoe teleurstellend en in mijn ogen zelfs schandalig dat D66 nu de bijl hanteert om het referendum met wortel en al weg te slaan. Let wel, met uitzondering van de DDR ken ik geen land dat het referendum heeft afgeschaft na het eenmaal te hebben ingevoerd!

D66-woordvoerders reageren op de honderden boze mensen op Facebook en emails met drogredenen over het afschaffen van het referendum.

Het raadgevend referendum zou “een tussenstap zijn naar het bindende referendum en nu dat er niet komt vervalt de wenselijkheid ervan”. Geen idee waar dit op is gebaseerd. De Wet Raadgevend Referendum was en is uitdrukkelijk niet een tussenstap, maar gemaakt als eigenstandige wet. Juist voor het geval dat de Grondwetswijziging het niet zou halen. En dat was eerlijk gezegd voor alle betrokkenen altijd al de verwachting: een tweederde meerderheid in beide Kamers was en is nooit reëel in zicht geweest.

Hans van Mierlo wordt erbij gehaald, om als mager bewijs te dienen dat D66 en referendum helemaal niet synoniem zijn. Hij heeft in 1975 inderdaad tegen een motie gestemd over het correctief referendum (als enige van de toenmalige D66 fractie), omdat hij vond dat aan een aantal voorwaarden niet werd voldaan. Maar zet je alles van hem op een rijtje* in zijn decennia lange carrière dan is de conclusie dat hij weliswaar twijfelde, maar veel vaker vóór het referendum heeft gepleit dan er tegen (inclusief voor het raadplegen van de bevolking over internationale verdragen).

Het pleidooi voor het referendum is binnen D66 simpelweg een constante geweest: van Gruijters, Terlouw, Kohnstamm, Dittrich tot en met Pechtold. Ik citeer de laatste graag:

De Nederlandse kiezer is al decennia lang in grote meerderheid voorstander van referenda als aanvullende democratisch instrument. De partijen die in hun verkiezingsprogramma in meer of mindere mate vóór het referendum zijn, bezetten samen 90 zetels in de Tweede Kamer. Het willen afschaffen van de Wet Raadgevend Referendum slaat daarmee regelrecht terug op bovenstaand citaat van Pechtold: “door compromissen en coalitie afgedreven van de kiezersuitspraak”. Wat een ironie, of beter gezegd tragiek, dat dit lot nu het referendum zelf vol raakt. En dat nota bene met volle steun van D66!

We hebben nu één referendum gehad onder de Wet Raadgevend Referendum : het vermaledijde Oekraïne-referendum. Dat liep niet helemaal lekker. Maar één slechte ervaring kan nooit de reden zijn om zo’n democratisch recht af te schaffen. Democratische spelregels dienen gebaseerd te zijn op principes, niet op opportunisme. Dus moeten we leren van de lessen en de wet verbeteren, zoals ook is voorzien in de wet. Er is bepaald dat de wet in de zomer van 2018 publiekelijk geëvalueerd moet worden. Daarbij betrekken we dan ook de lessen van het tweede referendum over de Sleepwet. Het is onbehoorlijk bestuur om nu al, besloten achter gesloten deuren, het referendum af te voeren.

Ter afsluiting citeer ik nogmaals uw voorman Alexander Pechtold:

Ik roep u op om het referendum te redden en dit onderdeel van het regeerakkoord terug te draaien.

Met vriendelijke groeten,