Op weg naar nul suïcides

Op maandag 8 juli overleed psychiater Jan Mokkenstorm, 57 jaar pas. Hij was al een tijd ongeneeslijk ziek, en maakte daar ook nooit een geheim van. Het was één van de meest inspirerende psychiaters van de hedendaagse psychiatrie. Een man met een missie, en een persoonlijke ook nog. Jan Mokkenstorm bezat het talent niemand onverschillig te laten, en dat hebben helaas weinig psychiaters nog.

113 Sommige mensen vonden hem maar irritant en ijdel, en dat kon hij ook zijn. Hij was psychiater tenslotte… Maar als het ging over zijn geesteskind, 113 Zelfmoordpreventie, won bij de overgrote meerderheid van de mensen die hem leerden kennen de bewondering. Vanuit eigen ervaringen gemotiveerd stampte hij een organisatie uit de grond, die uniek is in de Nederlandse GGZ. Waar hulpverlening in de regel pas door zorgverzekeraars vergoed wordt als er een zogenaamde DSM-diagnose kan worden gesteld, en er een keurige verwijsbrief van de huisarts is, slaagde hij er in een professionele organisatie te bouwen die gratis hulp biedt aan wanhopige mensen die anoniem bellen naar de stichting. Een niet te onderschatten huzarenstukje, zeker gezien de omvang die 113 Zelfmoordpreventie inmiddels heeft.

In zijn jonge leven leerde Mokkenstorm depressie en de neiging om een eind aan het leven te maken van binnenuit kennen, en dit vormde een sterke drijfveer, naast zijn overtuiging dat deskundige professionele hulp levens kan redden.

Hoop Zijn missie was om uiteindelijk op het punt te komen dat niemand zich meer van het leven zou hoeven te beroven. Luchtfietserij? Als je Jan Mokkenstorm de tijd gaf om het toe te lichten ging je er ook in geloven. Een paar maanden voor zijn dood promoveerde hij nog, de titel van zijn proefschrift luidde: On the road to zero suicides. Als hij geconfronteerd werd met de treurige statistieken rond zelfdoding, wist hij er toch altijd ook iets uit te halen dat hoop gaf. Niemand weet hoeveel mensen hun leven te danken hebben aan de laagdrempelig toegankelijk organisatie van Mokkenstorm en alle andere medewerkers, maar geen enkeling met verstand van zaken zal betwisten dat we er nog veel slechter hadden voorgestaan als 113 niet gebeld zou kunnen worden, of online benaderd. Juist de impulsieve suïcides moet je proberen te voorkomen, en op dat terrein is deze organisatie van onomstreden belang.

In het laatste jaar van zijn leven werd Mokkenstorm op uiteenlopende manieren geëerd voor zijn werk, onder meer met een koninklijke onderscheiding en het erelidmaatschap van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. In diverse interviews zei hij nog zeer behartenswaardige dingen over zijn vak en het leven in het algemeen. Die aandacht deed hem goed en was ook meer dan verdiend, inspirerend zelfs. Zoals wijlen Gerard Reve, zelf al jong depressief en suïcidaal, het ooit al zei: ‘Het is gezien, het is niet onopgemerkt gebleven.’