Op naar de zoveelste overbodige afsplitsing

Het was nogal voorbarig om te denken dat het afgelopen zou zijn met het gedonder bij 50PLUS nu de partij nog maar één Kamerzetel heeft. De ouderen ruziën gewoon verder. Binnenkort zal Liane den Haan, het enige Tweede Kamerlid van de partij, wel op straat gezet worden of zich afscheiden. Haar zetel neemt ze dan mee, want dat is langzamerhand traditie op het Binnenhof. Waarna 50PLUS een partij zonder gekozen politici zal zijn, althans in de Tweede Kamer. In de Eerste heeft ze er wel nog twee, al zijn die – net als alle andere senatoren – niet rechtstreeks aan hun zetel gekomen.

Dat het die kant op zal gaan blijkt zonneklaar uit een interne, maar naar de media gelekte evaluatie. Den Haan klaagt hierin steen en been over de manier waarop partijvoorzitter Jan Nagel en zijn bestuur haar behandelen. Ze is naar eigen zeggen ‘gesaboteerd, gepest en geïntimideerd’ tijdens de voorbije verkiezingscampagne. De oude Nagel laat zich echter evenmin onbetuigd.  Volgens hem is Den Haan zelf uit op de macht in de partij en gaat ze daarbij over lijken.

Wie gelijk heeft laten we hier maar in het midden. Nagel staat bekend als een geboren intrigant, maar Den Haan wordt in haar omgeving – niet door haar vriendjes uiteraard – de ‘baby-barracuda’ genoemd. Een bijnaam die niet duidt op een vredelievend karakter. We zullen het er maar op houden dat de meeste 50PLUS-leden niet meer werken en dus alle tijd hebben om elkaar het leven zuur te maken.

Interessanter – althans voor de vele mensen die níet op 50PLUS hebben gestemd – is de vraag of Den Haan zeteldiefstal pleegt als ze de partij straks verlaat. Ze heeft immers, als enige gekozene, voldoende voorkeurstemmen behaald bij de verkiezingen. Daar staat tegenover dat als zij op eigen kracht had meegedaan aan de stembusgang – bijvoorbeeld als Lijst-Den Haan – het resultaat aanzienlijk slechter zou zijn geweest. Vermoedelijk had dan, met uitzondering van familieleden en enkele getrouwen, niemand op haar gestemd. Want behalve als gemeenteraadslid (voor D66 en later PvdA) in Woerden was ze nooit eerder politiek actief, dus bijna geen mens kende haar. Den Haan heeft haar zetel vooral te danken aan 50PLUS. Vrijwel iedereen die op 17 maart het hokje voor haar naam rood kleurde deed dat in de hoop dat die partij in de Tweede Kamer zou komen.

Anderzijds: partijen bestaan volgens de Nederlandse wetgeving helemaal niet. Zetelroof is dan ook formeel geen misdrijf. Kamerleden worden op persoonlijke titel gekozen en handelen volgens hun eed ‘zonder last’.

De praktijk is natuurlijk een heel andere. Vrijwel geen enkele parlementariër zou zelfstandig aan het Kamerlidmaatschap zijn gekomen. Ze danken dat zo goed als allemaal aan de partij waarvoor ze kandidaat waren. Het Nederlands kiesstelsel negeert een feit waar niemand omheen kan. Het zou veel beter zijn als dat erkend zou worden. Dat wil zeggen: in theorie. Want hoe je het bestaan van partijen in de wet moet vastleggen is onduidelijk. Je zou dan moeten toegeven dat Kamerleden alleen Kamerlid zijn geworden doordat ze deel uitmaken van een partij. De passage dat ze onafhankelijk opereren zou dan geschrapt dienen worden.

Dat gaat natuurlijk niet gebeuren. Nog los daarvan: om het zover te krijgen zou je de grondwet moeten veranderen. Dat kan alleen als de Tweede en Eerste Kamer daarmee instemmen, de tweede keer (na verkiezingen) met een meerderheid van twee derde. Informeer maar eens bij liefhebbers van een correctief referendum hoeveel moeite zoiets kost.

We zullen dus moeten leren leven met een kiessysteem dat gebaseerd is op een leugen: die van het onafhankelijke Kamerlid. En met de in mijn ogen volstrekt overbodige afsplitsing Groep Den Haan, want zo zal de ex-50PLUS-lijsttrekker straks door het leven gaan. Overigens: 50PLUS is volgens mij ook een overbodig one-issuepartijtje.