Op naar de verkiezingen: Euro 2014

Als gevolg van de tijdgeest zal in de campagne voor de Europees Parlementsverkiezingen van 2014 het punt van het Nederlands belang een prominente rol spelen. Meer dan voorheen zal de focus liggen op de mogelijkheden tot Nederlandse invloed. Dit spitst de aandacht toe op de – vrij onbekende – parlementaire commissies van het Europees Parlement (EP), het functioneren van de individuele parlementariërs hierin en de communicatie hierover naar de kritische Nederlandse bevolking. De politieke partijen en (toekomstige) Europarlementariërs dienen te anticiperen op het aankomend strakkere mandaat van de kiezer.

Historische omslag De Europese Unie beleeft historische tijden. Nog nooit volgden de ontwikkelingen elkaar zo snel op als tijdens de huidige legislatuur van het EP. De eurocrisis beïnvloedt het Europese integratieproces, vooral ook via de paradigmawijziging die het veroorzaakt heeft met het eurorealisme als doorstart van het failliete euroidealisme. De realistische kiezer zal willen zien dat zo optimaal mogelijk gebruikt wordt gemaakt van de recent uitgebreide bestuurlijke mogelijkheden tot invloed van het EP, zeker ook ten behoeve van het eigen land.

Volgens de huidige verdragen worden de nationale belangen op Europees niveau slechts in de Raad van Ministers vertegenwoordigd. Nu is het strikt landoverschrijdende karakter van het EP altijd al een illusie geweest. De via nationale kieslijsten verkozen Europarlementariërs functioneren nu eenmaal niet los van de thuislandcontext. Met de groeiende maatschappelijke onvrede over Europa wordt dit principe verder ondermijnd. Een aantal Nederlandse politieke partijen heeft de idealen inmiddels aangepast om compatibel te zijn met de heersende gevoelens onder de bevolking. Het moet welhaast dat de vraag wat Europarlementariërs specifiek opleveren voor Nederland vaker en duidelijker gesteld gaat worden vanaf nu. Parlementariërs zullen zich aan dienen te passen.

Europarlementaire commissies Als het nationale belang een van de uitgangspunten wordt, dan is automatisch de keuze voor welke van de interne EP-commissies belangrijker dan voorheen. Europarlementariërs werken daar namelijk aan de wet- en regelgeving waar het gehele Parlement later over stemt. Veel kiezers zijn zich echter niet bewust van het feit dat Europarlementariërs slechts betrokken zijn bij maximaal twee van de twintig bestaande EP-commissies. Een dergelijk systeem maakt dat bijvoorbeeld de PvdA zich ondanks drie verkozenen de huidige vijf jaar in het geheel niet inhoudelijk bezighoudt met de werknemersbelangen op Europees niveau. Zonder een extra inspanning is inhoudelijke bemoeienis met de onderwerpen uit de overige achttien commissies namelijk niet aan de orde.

Effectiviteit Dat een uitgekiende bemensing van de EP-commissies door Nederlanders van groot strategisch belang is blijkt uit de vroegtijdige lobby van VNO-NCW en MKB Nederland hierop. Nu verschillen de EP-commissies qua grootte, aantal taken, invloed, belang en aanzien. Om als kiezer de effectiviteit van de Nederlandse zetels te kunnen beoordelen zal de behoefte naar duidelijke informatie over de werking van het EP en de verschillende interne EP-commissies groeien.

Kiezers zullen in juni 2014 vanuit de nieuwe realiteit een afweging maken waarbij de intenties van de politieke partijen voor het verdedigen van het Nederlands belang zeker meegewogen worden. Dit vraagt om aanpassing van de strategie van de partijen en (toekomstige) Europarlementariërs. Zij zullen op voorhand duidelijker moeten aangeven wat de speerpunten voor de vijf jaar gaan zijn, ook in relatie tot Nederland. Dit vraagt om meer openheid over de parlementaire EP-commissies die ze ambiëren, over de inschatting van de kansen op een commissiezetel en over de aanpak om deze zetel te veroveren. Alleen zo is het duidelijk voor kiezers waar een politieke partij voor staat en gaat, en kan de kiezer later de behaalde resultaten van de Europarlementariërs in de EP-commissies op juiste waarde schatten.