Oorzaak energieschaarste: beleid kabinetten-Rutte

De huidige tragedie in Groningen – meer gas boren en geen recht doen aan aardbevingsslachtoffers – is slechts een onderdeel van de door bezuinigingsdrang, laksheid en desinteresse van de kabinetten-Rutte veroorzaakte energieschaarste. Met collaterale schade in de rest van het land, waaronder ook vergiftiging van het grondwater. Plus bedrijven die door een verouderd elektriciteitsnet van de stroom af moeten en overschakelen op… aardgas.

Kijk naar de gevolgen van boren naar fossiele brandstoffen. Iedereen denkt dan aan gas en Groningen en aardbevingen. Maar dezelfde NAM, eigenlijk de buitenlandse multinationals Shell en Exxon, loost ook al jaren vanuit het olieveld onder het Drentse Schoonebeek giftig afvalwater in lege Twentse gasvelden. De dappere Tukker Herman Finkers stuurde een brief aan de fractievoorzitters van de vier coalitiepartijen in Rutte III, waarin hij opriep met het giflozen te stoppen. Hierin werd hij gesteund door lokale en provinciale bestuurders, ook die uit de vier coalitiepartijen.

Het kabinet had al veel eerder, op aandringen van de Kamer, een evaluatie beloofd en die kwam maar niet. Dus dienden Kamerleden uit D66, CDA en ChristenUnie vorige maand een motie in om alternatieven voor lozing te vinden. Die werd door een ruime meerderheid aangenomen, maar Stef Blok, de demissionaire minister van Economische Zaken, deed niets.

De NAM heeft nu eenmaal een vergunning en volgens onafhankelijke experts, toezichthouder SodM en TNO, is de waterinjectie ‘een veilige, verantwoorde en de meest milieuvriendelijke oplossing’. Stopzetting, zo dreigt de NAM, zal niet alleen tot kapitaalvernietiging leiden, maar ook tot het verlies van honderden arbeidsplaatsen in Drenthe.

Economische Zaken is in dit soort dossiers volgens de wet de Absolute Alleenheerser. Dat hoorde ik voor het eerst een paar jaar geleden van Ron Lodewijks, onderzoeksjournalist voor het Brabants Dagblad. Hij vertelde dat de omgeving als het om onderzoek naar schaliegas gaat, in het geheel niets heeft te vertellen. De gemeente niet, de provincie niet, maar ook Staatstoezicht op de Mijnbouw niet en evenmin de Mijnraad. EZ is de enige instantie die beslist. Formeel kan er zelfs in de ecologische hoofdstructuur en bebouwde worden geboord. De formele reden waarop de Raad van State geregeld bezwaren van burgers, milieubeweging en gemeenten van tafel veegt.

Lodewijks wees vanuit zijn kantoor naar de overkant van de Bosscher haven, naar de reusachtige Heinekenbrouwerij. Ook op dat terrein kan naar schaliegas worden geboord. Heineken pompt daar grondwater op en als dat vervuild raakt, is het gebeurd met de brouwerij. Hoeveel arbeidsplaatsen zou dat kosten, EZ?

Dat was 2014. Ging het in het onderzoek van Lodewijks om de Amerikaanse multinational Cuadrilla Resources en fracking , tegenwoordig is de Canadese concurrent Vermillion Energy overal in ons land bezig met het opsporen van ‘kleine aardgasvelden’, die het vervolgens mag exploiteren.

Nog meer dan in 2014 zijn burgers, gemeenten, waterschappen en provincies tegen, maar Blok, die als het hem uitkomt kordaat kan optreden, gaf op de valreep nog een hele serie vergunningen af. Net als zijn opdracht om in Groningen weer veel gas te winnen, want dat was nu eenmaal contractueel met de Duitse afnemers vastgelegd.

De onwaarachtigheid van Rutte inzake het energievraagstuk blijkt ook uit andere dossiers. Dat voor zijn kabinetten de energietransitie nooit een halszaak is geworden, zien we aan de huidige krapte van ons stroomnet.

Rutte III wilde ons van het gas afhebben en onze laten koken en verwarmen via elektriciteit. Het subsidieerde elektrische voertuigen, zonnepanelen en windmolens. Een automatische consequentie daarvan, zou je zeggen, is het vergroten van de capaciteit van de infrastructuur, i.c. ons elektriciteitsnet.

Dat is niet gebeurd. De overheid, i.c. EZ, nam niet de regie, maar stond erbij en keek ernaar. Al jaren trekken Liander en TenneT dan ook aan de bel omdat ze projectontwikkelaars van zon- en windparken nauwelijks een aansluiting kunnen geven voor het aanbieden van stroom. Maar nu komen ook de afnemers in gevaar. In steeds meer delen van het land kunnen bedrijven geen aansluiting op het stroomnet krijgen, omdat het vol zit.

Het nood-alternatief voor ondernemers en instellingen is het tegendeel van duurzaam: generatoren op gas en diesel of stoken van biomassa. Dat geldt ook voor de bewoners van de komende nieuwbouwwijken. Volgens de kaart van Liander lopen zelfs wij als bestaande consumenten de kans binnenkort energieproblemen te krijgen.

Ik woon in een gebied waar de uiterste capaciteit al is bereikt. Mensen in mijn omgeving kopen daarom bijvoorbeeld geen volledig elektrische warmtepomp, maar een hybride, want ze zijn bang voor stroomstoringen. Anderen kopen een hybride auto en wachten nog maar even met de aanschaf van een elektrische kookplaat. Bedrijven en instellingen blijven nog maar even op het aardgas.

EZ ‘erkent het probleem’ en zegt ‘dat het de komende tijd helaas vaker zal gaan voorkomen’. Helaas hetzelfde EZ dat zich heeft suf gelobbyd om energieverslindende datacenters naar ons land te halen en hun kortingen op de elektriciteitsrekening geeft van maar liefst 90%.

Sinds kort hebben we een minister voor Klimaat en Energie, Rob Jetten. Die heeft geen portefeuille en valt onder EZ. Net als zijn D66-partijgenoot Hans Vijlbrief, staatssecretaris Mijnbouw en Mededinging. Voortaan kan de VVD-minister van Energie en Klimaat naar D66 wijzen als er weer iets mis gaat.