Oorlog op de burelen van de nieuwsmedia

Nico schrijft een serie over oorlog. Dit is het achtste deel.

Dagelijks worden we met oorlogsnieuws gebombardeerd. Logisch. Maar wat is de impact ervan en wat doet het met mij als consument?

Door mijn journalistieke verleden weet ik aardig hoe het werkt. Wij hebben vooral te maken met wat ik vaak ‘Westerse mainstream agendajournalistiek vanuit kantoortuinen’ noem. De redacties laten zich in de eerste plaats leiden door de agenda van (inter)nationale persbureaus. En dat zijn voornamelijk de agenda’s van instituten en organen zoals de Haagse, Brusselse en internationale politiek, de rechtbanken en de persconferenties van het bedrijfsleven, vaak over de financiële resultaten. Het lot van het individu telt nauwelijks. De laatste tijd komen daar steeds vaker allerlei vormen van nepnieuws en propaganda bij. Het is moeilijk om door de bomen het bos nog te zien.

 Op twee nieuwsfeiten van de afgelopen week, die ik interessant vond, wil ik hier wat dieper ingaan. Zodat de betekenis ervan niet meteen verdwijnt.

• Erkenning Palestina. Op 22 mei besloten Spanje, Ierland en Noorwegen om Palestina, een land dat niet bestaat, op 28 mei als staat te erkennen. Daarmee doen 146 van de 197 lidstaten van de VN dat. Nederland erkent Palestina niet. Of nog niet. Landen zien erkenning als een manier om tot een tweestatenoplossing te komen. Ook kan een erkend land om hulp vragen als het wordt aangevallen. Premier Netanyahu beschouwt erkenning als ‘een beloning voor terrorisme’. Ik hoorde zelfs iemand in het nieuws zeggen dat bij elk nieuw land dat besluit Palestina te erkennen er in het bezette gebied een nieuwe nederzetting zal worden gebouwd. Zou er een verband bestaan tussen het erkennen van Palestina en het stoppen van de oorlog in Gaza?

• Arrestatiebevelen van strafhof over Gaza. De hoofdaanklager Karim Kahn van het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag wil arrestatiebevelen uitvaardigen tegen leiders van Israël en Hamas wegens oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. De Hamas-kopstukken worden onder meer verantwoordelijk gehouden voor de moorden, gijzelingen en verkrachtingen tijdens de aanval op 7 oktober, en voor verkrachtingen van gijzelaars in de periode daarna. Netanyahu en minister van Defensie Gallant wordt verweten dat onder de Palestijnse bevolking veel burgerslachtoffers zijn gevallen in de reactie daarop. Kahn zegt dat Israël onder meer bombardementen en uithongering als oorlogstactiek heeft ingezet.

Zowel Israël als Hamas hebben woedend op de oproep van Kahn, die vooral een grote symbolische betekenis heeft, gereageerd. Rechters van het Strafhof zullen de komende tijd beoordelen of er voldoende grond voor de arrestatiebevelen bestaat. Bij eerdere arrestatiebevelen tegen Poetin, Gaddafi en de president van Soedan is niemand voor het Strafhof verschenen. Op 25 mei meldt de Volkskrant dat Israël opnieuw een juridische klap te verduren krijgt als het Internationaal Gerechtshof eist dat het offensief in de Palestijnse stad Rafah direct stopt. Hoewel de naleving van die uitspraak niet is af te dwingen, kun je je wel afvragen wat het effect van dit juridische offensief zal zijn.

Wat betreft de verwerking van het nieuws door het publiek ben ik erachter gekomen dat heel veel mensen meer in de wereld van de fictie leven dan in de realiteit. Ze identificeren zich met de series waarnaar ze urenlang kijken. Een deel van die mensen is gek op visueel geweld en kijkt naar actiefilms of speelt ‘shooters’. Is het hypocriet om tegen oorlog te zijn en tegelijkertijd te genieten van actiefilms of bepaalde games te spelen?

Soms hoop en zie je dat het nieuws echt invloed heeft op het verloop van een oorlog. Het gedrag van mensen als Poetin en Netanyahu ten spijt.

Volgende keer: Wat doen de Europese kies- en stemwijzer met de oorlog?