Oorlog in het woordenboek maar waar vind je pacifisme?

Oorlogje (o.), meestal in de verb., oorlogje spelen, spelen dat het oorlog is (m.n. als kinderspel)

Wat zegt de Dikke van Dale over oorlog? Dit woordenboek trekt er in mijn editie van 1995 maar liefst bijna twee volle pagina’s (zie blz. 2082, 2083 en 2084 ) voor uit. Het begint domweg met het woord oorlog en het eindigt met oorlogvoering, maar oorlogszwaard zou ik ook als laatste woord hebben geaccepteerd.

Het woord oorlog gaat terug naar de vermenging van twee woorden, waarvan het ene ‘ontbinding van een overeenkomst’ betekende en het andere ‘noodlot als wat voor de mens is neergelegd’.

Van de bijna 20.000 mensen die inmiddels Oorlog 1 bekeken hebben trekt Dirk den Boer het woord oorlog nog op een andere manier uit elkaar: ‘Ik houd het op: oor = fatsoenlijk, rechtmatig, zoals in oorbaar en geoorloofd; Log/loch = ontkennen, loochenen.’  Dat levert een vreemd soort tegenstrijdigheid op.

In tweede instantie formuleert Van Dale de oorlog als een strijd tussen twee of meer volkeren, vorsten of staten. Onder die omschrijving kun je de oorlog in Oekraïne en Gaza, die nu het nieuws domineren, vatten.

Daarna gaat het woordenboek verder de diepte in. Het rakelt de koude oorlog op als een toestand van vijandigheid zonder gevechtshandelingen en het vermeldt de Tachtigjarige Oorlog. Ik mis de Eerste en Tweede Wereldoorlog, maar die tref ik bij het woord wereldoorlog aan.

Ik lees dat er heel veel soorten oorlogen bestaan: broodoorlog, prijzenoorlog, tarievenoorlog, en niet te vergeten ‘patatje oorlog’, oftewel patat met mayonaise, satésaus en stukjes ui.

Op zoek naar bijzondere oorlogswoorden vind ik: oorlogsbehoeften, oorlogsdonder, oorlogsgruwelen, oorlogsmisdadiger, oorlogsmoe, oorlogswees, oorlogswinstbelasting, oorlogszakboekje.

Maar na de letter o stuit ik op de p van pacifisme en polemologie.

Pacifisme is een wereldbeschouwelijke stroming die een duurzame vrede nastreeft, tegen bewapening en oorlog. Polemologie: leer van de oorzaken van het ontstaan van oorlogen en van de voorwaarden voor het verzekeren van vrede. (Door professor Bouthoul gevormd van Gr. polemos (oorlog) + logia (verhandeling))

Vandaag de dag hoor of lees je in Nederland vrijwel niks meer over pacifisme en polemologie. Ik kom daar in deze serie wel later uitvoerig op terug. Geen woorden, maar daden.

Volgende keer: 4 en 5 mei, de oorlog als realiteit.

Dit is deel 2 van een serie over oorlog

cc-foto: marja kingma