Ook voor de vakbondsbestuurder moet een relatiebeding en een afkoelperiode komen

De overstap van een vakbondsbestuurder naar een sector waar hij/zij belangenbehartiger van is, is niet uit te leggen. Daarom moeten er snel regels komen voor wie wil gaan werken in ‘het kamp van de vijand’.

In het Nederlandse parlement wordt er steeds meer gesproken over dat er naast het lobbyverbod regels moeten komen voor ministers en politici die na hun politieke loopbaan onmiddellijk gaan werken voor een onderneming of organisatie waar hij of zij toezicht op moest houden. Loopbaanstappen van ex-ministers worden daarom getoetst en gevolgd. Lobbypraktijken worden aan banden gelegd. Dit past ook bij wat er in omliggende landen binnen de Europese Unie gebruikelijk is. Door terechte maatschappelijke kritiek zijn deze regels met wetgeving in de maak. Een dergelijke banencarrousel en belangenverstrengeling schaden namelijk het aanzien van de politiek in zijn algemeenheid.  

Schiphol en onderzoeksprogramma Zembla

Ik moest er aan denken toen vorige week bekend werd dat FNV-vakbondsbestuurder Joost van Doesburg als collectief belangenbehartiger bij Schiphol voor de vakbondsleden ineens overstapte naar de werkgever als directeur in de luchtvrachtsector. Een opmerkelijke en omstreden stap. Een jaar geleden stelde FNV-vakbondsbestuurder Joost van Doesburg nog op de televisie in het onderzoeksprogramma Zembla dat Schiphol aansprakelijk gesteld moet worden voor de slechte luchtkwaliteit en gezondheidsschade die werknemers van Schiphol hebben opgelopen. Nu gaat hij als directeur bij Schiphol werken.

Als vakbondsbestuurder ben je op de eerste plaats belangenbehartiger voor werknemers die lid zijn van de vakbond. In die hoedanigheid kom je vaak en overal binnen in een bedrijf of sector. Op het ene moment sta je in de kantine met werknemers. Op een ander moment sta je voor de poort de media te woord het bedrijf te bekritiseren of een cao-akkoord te verdedigen. En op weer een ander moment zit je in de directiekamer om over arbeidsvoorwaarden of over andere ingewikkelde ontwikkelingen te praten. 

Als vakbondsbestuurder hoor je veel en sla je kennis op. Je kunt de directie zo nu en dan maken en breken. Je krijgt financiële inzage op alle aspecten. Gevoelige zaken en bedrijfsgeheimen. Dat zijn zaken die bij het werk van een vakbondsbestuurder horen. Zo bouw je als vakbondsbestuurder ook vertrouwen op. 

Vakbondsbestuurder ben je natuurlijk niet voor een heel leven. Vakbondsbestuurders ontwikkelen zich regelmatig op een hoog niveau. Je moet je meten met directies en management. En dus kan je ook kijken naar andere banen als de tijd daar is. Je kunt zelfs kijken om bij een werkgever in het management te komen. 

‘Kamp van de vijand’

In kringen van de FNV wordt dan altijd wel snel gefluisterd dat je overstapt naar ‘het kamp van de vijand’. Het is sowieso goed voor vakbondsbestuurders om niet al te lang bij een bedrijf of sector actief te zijn. Voor je het weet ben je ‘een meubelstuk’ aan het worden. Hier zijn ook niet zoveel regels over binnen de FNV. Het enige wat je tegenkomt in ‘het handboek van de FNV-vakbondsbestuurder’ is dat de vakbondsbestuurder geen presentjes van 50 euro of meer mag aannemen van werkgevers waarmee je onderhandelt voor de vakbondsleden. Natuurlijk is dat om de schijn van belangenverstrengeling te voorkomen. Dat is het dan ook qua regels.  

Toch zit er aan de directe overstap van de vakbondsbestuurder naar een werkgever ook een absolute morele kant. Een vakbondsbestuurder die rechtstreeks overstapt naar een sector waar hij/zij belangenbehartiger van is voor de aangesloten vakbondsleden mag immers best wel even nadenken voor hij/zij gevraagd wordt door een werkgever. Want opeens ben je de vertegenwoordiger van de werkgever. Je hebt plotseling een ander gezicht. Een ander verhaal. Andere belangen die tegengesteld zijn aan die van een vakbondsbestuurder en de vakbeweging. Inmiddels is Joost van Doesburg uit alle FNV Schiphol app-groepen verwijderd en is hij direct vrijgesteld van werk voor de FNV. 

FNV strategie ligt in één keer bij de Schiphol werkgevers

Een dergelijk overstap doet het imago van het vak van vakbondsbestuurder geen goed. En de werkgever weet namelijk ook nog eens een ‘radicale vakbondsbestuurder’ aan zijn zijde te binden. Met het in huis halen van de vakbondsbestuurder door Schiphol ligt in één keer de jarenlange opgebouwde FNV strategie bij de werkgevers van Schiphol. Een dergelijke overstap is dan moreel onacceptabel en niet uit te leggen. Net als in de Nederlandse politiek moeten er naar mijn mening ook in de vakbeweging regels komen voor vakbondsbestuurders die functies aanvaarden bij bedrijven en sectoren waar zij op dat moment de vakbeweging vertegenwoordigen. Daar zou een relatiebeding en afkoelperiode van bijvoorbeeld twee jaar bij kunnen horen.

Roel Berghuis was van 1992 tot 2022 vakbondsbestuurder in de FNV.